“ Η πυριτιδαποθήκη των Βαλκανίων”

Δεν είναι μυστικό ότι δεν υπάρχει μεγάλη χημεία μεταξύ του προέδρου της Σερβίας Aleksandar Vučić και του Albin Kurti, του πρωθυπουργού του Κοσσυφοπεδίου.  Όμως, ο καθένας αναμενόταν να λάβει το ίδιο σκληρό μήνυμα από το ΝΑΤΟ και την ΕΕ σε ένα διήμερο ταξίδι στις Βρυξέλλες που ξεκινούσε την Τετάρτη: 

«Ξεπεράστε το, μειώστε τη ρητορική και, για όνομα του Θεού, διαπραγματευτείτε, διαπραγματευτείτε και διαπραγματευτείτε!».

 Οι δυό τους επρόκειτο να έχουν ξεχωριστές συναντήσεις με τον Γενς Στόλτενμπεργκ, τον γενικό γραμματέα του ΝΑΤΟ, πριν από τις κοινές συζητήσεις την Πέμπτη με τον Τζόζεπ Μπορέλ, τον επικεφαλής εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ.  Τόσο το ΝΑΤΟ, το οποίο έχει 4.000 στρατιώτες σταθμευμένους στο Κοσσυφοπέδιο, όσο και η ΕΕ έχουν δείξει σημάδια απώλειας της υπομονής τους με τους δύο βαλκανικούς ηγέτες.  Όμως πίσω από τον εκνευρισμό κρύβεται ένας πραγματικός τρόμος.

 Στις αρχές Αυγούστου, η κυβέρνηση στην Πρίστινα είπε ότι τα μέλη της σερβικής μειονότητας στο βόρειο Κοσσυφοπέδιο πρέπει να αλλάξουν τις πινακίδες κυκλοφορίας των οχημάτων της Δημοκρατίας της Σερβίας με αυτές του Κοσσυφοπεδίου.  Αυτό ήταν σύμφωνο με τις συμφωνίες που επετεύχθησαν το 2013 και το 2015. Όμως ο Κούρτι αποφάσισε χωρίς προειδοποίηση να προωθήσει την απόφαση κατά ένα μήνα νωρίτερα .Σε απάντηση, οι Σέρβοι στο βόρειο Κοσσυφοπέδιο έβαλαν οδοφράγματα και κραδαίνοντας πυροβόλα όπλα, οδηγώντας σε ταχεία αύξηση της έντασης.

 Βελιγράδι και Πρίστινα αντάλλαξαν ύβρεις και σκοτεινούς υπαινιγμούς πολέμου.  Ο Βούτσιτς κατηγορεί την κυβέρνηση του Κοσσυφοπεδίου ότι εμπόδισε τον σχηματισμό Συνδέσμου Σερβικών Δήμων στο Κοσσυφοπέδιο, που ήταν μέρος των συμφωνιών εξομάλυνσης.  Ο Κούρτι απαντά αποκαλώντας τον Βούτσιτς «μικρό Πούτιν», αποφασισμένος να εισβάλει στο Κοσσυφοπέδιο, όπως ο Ρώσος ηγέτης εισέβαλε στην Ουκρανία.

 Το Βελιγράδι συχνά κατηγορείται ότι καλλιεργεί στενούς δεσμούς με τη Μόσχα, επηρεασμένο από την ιστορική φιλία μεταξύ Σέρβων και Ρώσων.  Η ιστορία είναι πιο περίπλοκη.  Ο Βούτσιτς αντιστάθηκε στην πίεση της ΕΕ και των ΗΠΑ να συμμετάσχουν στις κυρώσεις στη Ρωσία.  Αλλά στον ΟΗΕ, το Βελιγράδι καταδίκασε τη ρωσική εισβολή.

 Χρειάστηκε συνδυασμένη πίεση από την ΕΕ, τις ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο για να εκτονωθεί η έξαρση στο βόρειο Κοσσυφοπέδιο.  Όμως ο κώδωνας του κινδύνου σήμανε στα κεντρικά γραφεία του ΝΑΤΟ και της ΕΕ.  Το φόντο είναι μια αυξανόμενη δυσαρέσκεια σε μέρη των Δυτικών Βαλκανίων που προκαλείται από την αποτυχία της ΕΕ να τηρήσει την υπόσχεσή της, που δόθηκε για πρώτη φορά πριν από 20 χρόνια, να ενσωματώσει την περιοχή στο μπλοκ των 27 εθνών.

 Αυτή η δυσαρέσκεια δεν πέρασε απαρατήρητη στη Μόσχα, η οποία επί χρόνια πυροδότησε ήπια διχασμούς εντός και μεταξύ της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης, του Μαυροβουνίου, της Σερβίας, του Κοσσυφοπεδίου, της Βόρειας Μακεδονίας και της Αλβανίας.  Σε μια μη χρήσιμη εξέλιξη, η Κροατία και η Βουλγαρία έχουν αξιοποιήσει το καθεστώς τους ως μέλη της ΕΕ για να ασκήσουν αδικαιολόγητη πίεση στη Βοσνία και τη Βόρεια Μακεδονία, αντίστοιχα.

 Όλες αυτές οι διαδικασίες έχουν ενταθεί μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία, που δοκιμάζει την ευρωπαϊκή ανθεκτικότητα και ενότητα.  Η ΕΕ φιλοξενεί εκατομμύρια Ουκρανούς πρόσφυγες.  Αντιμετωπίζει μια χειμερινή ενεργειακή κρίση.  Οι πυρκαγιές μαίνονται σε όλη την Ευρώπη.  Ο πληθωρισμός εκτοξεύεται.  Οι Βρυξέλλες αισθάνονται  την αστάθεια στα Βαλκάνια σαν μια τρύπα στο κεφάλι.

 Μπορεί να φαίνεται ότι η Σερβία και το Κοσσυφοπέδιο δεν θα ξεπεράσουν ποτέ τις διαφορές τους.  Ωστόσο, σε σημαντικά ζητήματα, συμπεριλαμβανομένης της ενσωμάτωσης των Σέρβων του Κοσσυφοπεδίου στο νομικό σύστημα της χώρας, έχει σημειωθεί πραγματική πρόοδος.  Και οι δύο πλευρές έχουν δείξει μια ήσυχη προθυμία για συμβιβασμούς.  Κανένας από τους δύο δεν έχει επισημάνει αυτές τις επιτυχίες φοβούμενος την αντίδραση των εθνικιστών στις τάξεις τους.

 Δυτικοί διπλωμάτες ανησυχούν ότι οι σειρήνες του εθνικιστικού λαϊκισμού μπορεί να παρασύρουν ορισμένα μέλη και των δύο κυβερνήσεων και ότι η σερβική μειονότητα στο Κοσσυφοπέδιο γίνεται ανήσυχη, πιστεύοντας ότι το Βελιγράδι έχει ήδη παραχωρήσει πάρα πολλά στην Πρίστινα.

 Ο Κούρτι και ο Βούτσιτς πρέπει να ξεπεράσουν τις προσωπικές και πολιτικές διαφορές τους.  Ομοίως, η ΕΕ πρέπει να αναζωογονήσει τη στρατηγική της για απορρόφηση των Δυτικών Βαλκανίων.  Όσο περισσότερο μακρύνεται η διαμάχη για το Κοσσυφοπέδιο και τα κράτη της περιοχής παραμένουν εκτός ΕΕ, τόσο μεγαλύτερος είναι ο κίνδυνος μιας καταστροφικής αποσταθεροποίησης της νοτιοανατολικής Ευρώπης.  Αυτό δεν είναι προς το συμφέρον κανενός.  Εκτός από τη Μόσχα.