Εγκλωβισμένη η Τουρκία απο πρόσφυγες

Ο ιδρυτής της Τουρκίας, Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ, θεωρείται ευρέως ότι θεωρούσε τους Άραβες κατώτερους από τους Τούρκους.  

Αν αυτό είναι αλήθεια, και αν είναι το συμπέρασμα μιας κληρονομιάς αιώνων της οθωμανικής κυριαρχίας στα αραβικά εδάφη, είναι δύσκολο να ειπωθεί.  Αλλά βοηθά στην εξήγηση των αποφάσεών του Κεμάλ να εγκαταλείψει την αραβική γραφή, να περιορίσει τις ισλαμικές εορτές, να απαγορεύσει το φέσι και να αγκαλιάσει τους κοσμικούς δυτικούς τρόπους.

 Η ίδια η αντίληψη του Ατατούρκ για τον «Τούρκο», τον πρωταρχικό πυλώνα του τουρκικού εθνικισμού, αφορούσε σε μεγάλο βαθμό την ανωτερότητα και τη δυσπιστία προς τους ξένους, κάτι που φαίνεται . αφού η ρίζα της τουρκικής λέξης για το ξένο, yabanci, σημαίνει «άγριος» ή «άγριος».

 Η Οθωμανική Αυτοκρατορία ήταν κοσμοπολίτικη.  Η Δημοκρατία του Ατατούρκ έστρεψε τη ματιά της στους ξένους.

 Ως αποτέλεσμα, οι αντιαραβικές απόψεις μπήκαν στην τουρκική κοινωνία και πολλοί Τούρκοι έβλεπαν τους συμπατριώτες τους σύγχρονους και τους νότιους γείτονές τους ως «οπισθοδρομικούς».

 Το ΑΚΡ του Τούρκου Προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, που ιδρύθηκε το 2001, στράφηκε από τον επιθετικό κοσμικό χαρακτήρα του Ατατούρκ σε ένα πιο οθωμανικό όραμα – που αγκαλιάζει την ισλαμική ταυτότητα και ένα μέτρο ολοκληρωμένης στήριξης στη Μέση Ανατολή.  Το κόμμα ήρθε στην εξουσία το 2002 και φαινόταν να πολλαπλασίασε αυτή την προσέγγιση αφού οι διαπραγματευτές της ΕΕ επιβράδυναν την προσπάθεια ένταξης της Τουρκίας.  Όταν ξεκίνησε ο εμφύλιος πόλεμος στη Συρία, η Άγκυρα υιοθέτησε αυτό που πολλοί θεωρούσαν ως ηθική στάση.

 Αυτό με τη σειρά του οδήγησε σε αποδοχή Σύριων προσφύγων, οι οποίοι μέχρι το 2012 περνούσαν στην Τουρκία κατά δεκάδες χιλιάδες.  Επιδιώκοντας να τοποθετήσει την Τουρκία ως πρωταθλητή των καταπιεσμένων μουσουλμάνων παντού, ο κ. Ερντογάν καλωσόρισε θερμά τους «αδερφούς μας» από την κατεστραμμένη από τον πόλεμο Συρία καθώς ο αριθμός των νέων αφίξεων έφτασε τα 2 εκατομμύρια, μετά τα 3 εκατομμύρια και τελικά τα 4 εκατομμύρια.

 Η Τουρκία άρχισε να προσφέρει υπηκοότητα στους Σύρους, καθώς ο Ερντογάν ήταν ο πιο δημοφιλής μουσουλμάνος ηγέτης στην περιοχή.  Ζώντας στην Κωνσταντινούπολη εκείνη την εποχή, υποστήριξε ότι η Τουρκία είχε την ευκαιρία να γίνει ένα κράτος φιλικό προς τους μετανάστες, ενισχύοντας τους περιφερειακούς δεσμούς καθώς και την οικονομία της.  Ένα εκτενές άρθρο του περιοδικού των New York Times του 2016 ισχυριζόταν ότι οι πρόσφυγες είχαν αρχίσει να κάνουν τους Τούρκους «να ξανασκεφτούν πώς έβλεπαν τη χώρα τους, την ιστορία τους, ακόμη και τον εαυτό τους».

 Ωστόσο, τώρα, με τις εκλογές να πλησιάζουν το επόμενο έτος, η πραγματικότητα φαίνεται να έχει αντίκτυπο  στο ΑΚΡ.  Ο πληθωρισμός βρίσκεται σε υψηλό 24 ετών, η λίρα πλησιάζει τα χαμηλά ρεκόρ και δεκάδες εκατομμύρια Τούρκοι μετά βίας μπορούν να αγοράσουν τρόφιμα ή να πληρώσουν τους λογαριασμούς τους.  Μια δημοσκόπηση την περασμένη εβδομάδα που δείχνει την υποστήριξη του 28 τοις εκατό για το προεδρικό σύστημα της Τουρκίας - το πνευματικό τέκνο του κ. Ερντογάν, που εγκρίθηκε το 2017 - έδειξε το επίπεδο υποστήριξης που θα μπορούσε να περιμένει ο μακροχρόνιος ηγέτης της χώρας στις κάλπες.

 Αν οι Τούρκοι δεν κατηγορούν τον Πρόεδρο για τα οικονομικά τους προβλήματα, αυτό γίνεται επειδή κατηγορούν τους Σύρους.  Έτσι, η πρόσφατη αύξηση των περιστατικών βίας κατά των προσφύγων και σκηνές στους δρόμους, όπως αυτή που έγινε viral τον περασμένο μήνα, στην οποία ένα πλήθος κατοίκων της Κωνσταντινούπολης  να παρενοχλούν τον 17χρονο Σύριο Ahmet Kanjo, καλώντας τον να επιστρέψει στο σπίτι.  «Έπρεπε να εγκαταλείψω το σχολείο λόγω ρατσισμού», λέει.  «Κατηγορείτε τους Σύρους για όλα».

 Η αντιπολίτευση, όπως θα περίμενε κανείς, αξιοποίησε αυτές τις απόψεις.  Το 2019, παρά μια εκστρατεία που προσπάθησε να αντιμετωπίσει τον λαϊκισμό με «ριζοσπαστική αγάπη», το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης CHP –το κόμμα του Ατατούρκ– οδήγησε τα αντιπροσφυγικά αισθήματα σε σημαντικές νίκες υπέρ του σε πολλές από τις μεγαλύτερες πόλεις της Τουρκίας, όπως η Άγκυρα, η Κωνσταντινούπολη, η Αττάλεια και τα Άδανα.  .

 Η ξενοφοβική ρητορική έχει αυξηθεί μόνο έκτοτε, με τον αρχηγό του CHP, Kemal Kilicdaroglu να δεσμεύεται επανειλημμένα να στείλει όλους τους Σύρους στα σπίτια τους εάν το κόμμα έρθει στην εξουσία τον ερχόμενο Ιούνιο.  Το τελευταίο από τον πιο επιθετικό νατιβιστή πολιτικό της Τουρκίας, τον Umit Ozdag του Κόμματος της Νίκης, είναι ότι η κυβέρνηση έχει χορηγήσει υπηκοότητα σε σχεδόν 1,5 εκατομμύριο Σύρους - περίπου πέντε φορές περισσότερο απο τον επίσημο αριθμό που έχει ανακοινωθεί .

Η κυβέρνηση, εν τω μεταξύ, φαίνεται να έχει καθυστερήσει μια άλλη προγραμματισμένη επίθεση στη Συρία για να επικεντρωθεί στην κατασκευή και την ασφάλεια στις περιοχές που ελέγχει ακριβώς νότια των συνόρων.  Καθώς η Άγκυρα άνοιξε την πόρτα σε φυγάδες Τάταρους, Ρώσους και Ουκρανούς της Κριμαίας, ο κ. Ερντογάν λέει ότι η Τουρκία αναμένει να επιστρέψει τουλάχιστον ένα εκατομμύριο ακόμη επι πλέον Σύρους πρόσφυγες, πέρα ​​από το μισό εκατομμύριο που έχουν ήδη επιστρέψει.

 «Θα θέλουν να πάνε αφού δημιουργήσουμε ασφάλεια εκεί και θα τους στείλουμε», είπε η υπουργός Οικογένειας και Κοινωνικών Υπηρεσιών της Τουρκίας, Derya Yanik, την περασμένη εβδομάδα στα Άδανα, δεσμευόμενος ότι μετά το 2023 όλοι οι Σύροι πρόσφυγες θα φύγουν.  «Αλλά αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει τόπος για να τους στείλουμε».

 Κάποιοι κατηγορούν την Άγκυρα για αυτό.  Μια ημέρα αφότου τα οι στρατιωτικές επιθέσεις σκότωσαν αρκετούς συριακούς κυβερνητικούς στρατιώτες κοντά στο Κομπάνι την περασμένη εβδομάδα, όπως και μια επίθεση με drone σκότωσε τουλάχιστον τέσσερις έφηβες στην περιοχή Χασάκα της βορειοανατολικής Συρίας. Οι Κούρδοι της Συρίας ευθαρσώς κατηγορούν την Τουρκία και για την τελευταία επίθεση.

 Ωστόσο, η Τουρκία έχει ολοκληρώσει την κατασκευή περισσότερων από 62.000 νέων κατοικιών στην Ιντλίμπ, με σχέδια για περίπου 200.000 άτομα στη βόρεια Συρία.  Ωστόσο, η διασφάλιση της ασφάλειας των παλιννοστούντων θα απαιτήσει μια διαρκή ειρήνη και ένα πράσινο φως από τη Δαμασκό.

«Πρέπει με κάποιο τρόπο  το καθεστώς των αντιφρονούντων να συμφιλιωθεί με  την Συρία», δήλωσε αυτό το μήνα ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου.

 Το σχόλιο πυροδότησε οργισμένες διαμαρτυρίες σε εδάφη που ελέγχονται από την Τουρκία στη βόρεια Συρία, καθώς οι αντίπαλοι του καθεστώτος Άσαντ εξέφρασαν την απογοήτευσή τους για την προφανή ανατροπή πολιτικής της Τουρκίας - παρόλο που αναμενόταν εδώ και αρκετό καιρό.  

Ο κ. Ερντογάν φάνηκε να επιβεβαιώνει τη στροφή την περασμένη εβδομάδα, λέγοντας ότι η Τουρκία δεν επιδιώκει την απομάκρυνση του κ. Αλ Άσαντ και ότι η δέσμευση πρέπει να συνεχιστεί περαιτέρω.

Αρκετές αναφορές κάνουν λόγο για διμερή υψηλού επιπέδου συνάντησης  τις επόμενες ημέρες, πιθανώς με τη διευκόλυνση της Ρωσίας.  Τα πιθανά οφέλη της ομαλοποίησης είναι σαφή.  Η Άγκυρα πιθανώς θα είναι σε θέση να συνεργαστεί με τη Δαμασκό, την Τεχεράνη και τη Μόσχα για να ασκήσει μεγαλύτερη πίεση στους Κούρδους μαχητές της Συρίας κατά μήκος των συνόρων , αν και τέτοιες προσπάθειες θα περιοριστούν από τη στρατιωτική παρουσία των ΗΠΑ.  Επιπλέον, η επιστροφή 1-2 εκατομμυρίων Σύριων σίγουρα θα κερδίσει την εύνοια των εθνικιστών και κεμαλιστών ψηφοφόρων και μπορεί να βοηθήσει στην άμβλυνση της οικονομικής πίεσης ενόψει των εκλογών του επόμενου έτους.

 Αλλά υπάρχει ένα ασυμβίβαστο για τον Ερντογάν : εάν στοχεύει να βελτιώσει ταυτόχρονα τις σχέσεις με το Ισραήλ και τις αραβικές χώρες –η Συρία πιθανώς η τελευταία ανάμεσά τους–, τότε στέλνοντας  αμέτρητες οικογένειες σε υπαρκτό κίνδυνο, δεν μπορεί πλέον να ισχυρίζεται ότι είναι ο σπουδαίος  της περιοχής.  ανθρωπιστής και γνήσιος μουσουλμάνος .

 Για μια δεκαετία, το κυβερνών ΑΚΡ της Τουρκίας εμφανιζόταν πειστικά ως αλληλέγγυο με τους αραβικούς λαούς, έτοιμο και πρόθυμο να παράσχει βοήθεια και καταφύγιο στους καταπιεσμένους μουσουλμάνους.  Όμως, η οικονομική και εκλογική απόγνωση έχουν τώρα ενθαρρύνει μια εθνικιστική αναβίωση – μια επαναπροτεραιοποίηση των Τούρκων  που θα μπορούσε επίσης να θεωρηθεί ως προδοσία των Σύριων ανταρτών και προσφύγων, για να μην αναφέρουμε τους Παλαιστίνιους και άλλους.

 Φυσικά, η χαλάρωση της αντίθεσης με τον  Αλ Άσαντ και η επίθεση κατά Σύριων Κούρδων μαχητών, του τοπικού εταίρου στον συνασπισμό κατά του ISIS, είναι απίθανο να βελτιώσει τους προβληματικούς δεσμούς της Τουρκίας με τις ΗΠΑ και την ΕΕ.  

Και το κεράσι στην τούρτα  είναι ότι, πολιτικά, η όλη αλλαγή μπορεί κάλλιστα να αποδειχθεί πολύ μικρή, αλλά και πολύ αργοπορημένη για τον κ. Ερντογάν και το AKP.