Όταν λέμε Πελαγονία, δεν εννοούμε τίποτα περισσότερο από μια περιοχή που βρισκόταν στην αρχαιότητα, εκει που σήμερα βρίσκονται βρίσκεται οι νοτιοδυτικές περιοχές της σύγχρονης πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας.
Ήταν η χώρα του Ελληνικού φύλου των Πελαγόνων οι οποίοι, πριν υποταχθούν στο Μακεδονικό Βασίλειο του Φιλίππου του Β, τελούσαν υπό τη κυριαρχία των Λυγκηστών.
Βρισκόμαστε στον 4ο αιώνα π.Χ δηλαδή 1000 πριν εμφανιστεί ο πρώτος Σλάβος ( ανεξαρτήτως μορφής) στην περιοχή .
Ο Όμηρος μαρτυρά πολυ νωρίτερα απο το 4ο αιώνα π.Χ , δηλαδή τον 9ο αίωνα π.Χ οτι οι Πελαγόνες ( κάτοικοι τότε του σημερινού Μοναστηρίου , Γευγελής κ.λ.π) έλαβαν το όνομα τους απο τον γιό του ποταμού Θεού Αξιού τον μυθολογικός Πελαγώνα.
Ο Πελαγώνας υπήρξε ο πατέρας του Παίονα Αστεροπαίου στην Ιλιάδα. Οι Πελαγόνες υπήρξε η Ηπειρωτική φυλή των Μολοσσών, σύμφωνα με το Στράβωνα,που αποκαλεί την Πελαγονία Τριπολίτιδα.
Εκεί έγινε επι Βυζαντίου η μάχη της Πελαγονίας όπου ο Μιχαήλ ο Η ο Παλαιολόγος νίκησε την συμμαχία του δεσπότη της Ηπείρου Μιχαήλ Β' Δούκα, του πρίγκιπα της Αχαΐας Γουλιέλμου Βιλλεαρδουίνου και του βασιλιά της Σικελίας Μανφρέδου. Εξαιτίας αυτής της νίκης το 1261 απελευθερώθηκε και η Κωνσταντινούπολη απο τους Φράγκους.
Η νεότερη ιστορία της Πελαγονίας βρίσκει οπως γράφει και ο Βλάσης Αγτζίδης ο οποίος εχει ασχοληθεί με το θέμα , έντονο το ελληνικό στοιχεία κατα τον 19ο αιώνα στην περιοχή . Ο πληθυσμός αυτός κατοικούσε κατά πλειονότητα στην περιοχή της Πελαγονίας, που περιλαμβάνει την Οχρίδα (Αχρίδα), το Μοναστήρι, τη Γευγελή, και τη Στρώμνιτσα. Τα βόρεια όριά του, που ταυτίζονταν με τα όρια της ιστορικής Μακεδονίας, ήταν το Κρούσοβο και το Πρίλαπο.
Οι συγκρούσεις ξεκίνησαν οταν δημιουργήθηκε το Εξαρχικό θέμα , δηλαδή η απόπειρα των Βούλγαρων εθνικιστών να αποσπάσουν τους σλαβόφωνους πληθυσμούς από την επιρροή του ελληνόφωνου Οικουμενικού Πατριαρχείου. Ο σλαβόφωνος πληθυσμός διασπάστηκε. Ένα μέρος προσχώρησε στην Εξαρχία, ενώ ένα άλλο σημαντικό παρέμεινε πιστό στην παραδοσιακή Ρωμιοσύνη. Οπως σημειώνει ο Αγτζίδης στο πόνημα του οι ”Έλληνες της FYROM” Οι βασικές ομάδες του ελληνισμού της Πελαγονίας ήταν οι πατριαρχικοί σλαβόφωνοι, οι Βλάχοι που τους αποκαλούσαν Γκραικομάνους και οι ελληνόφωνοι Σαρακατσάνοι.
Ο Σλαβομακεδόνας ιστορικός KrsteBitoski αναφέρει: «Aυτοί οι Βλάχοι, βαθμιαία καθίστανται η κύρια δύναμη στο πλευρό της Μητρόπολης της Πελαγονίας για την προώθηση της Μεγάλης Ελληνικής Ιδέας. Οι ναοί και τα σχολεία του Μοναστηρίου ήταν σε ελληνικά χέρια κατά τα μέσα του 19ου αιώνα…».
Στο Υπόμνημα που απέστειλε η Ελληνική Κοινότητα της Πελαγονίας το 1903 προς τις Μεγάλες Δυνάμεις, περιγράφεται με σαφήνεια η πολιτιστική και εθνική κατάσταση:«…λαλούμεν ελληνιστί, βουλγαριστί, βλαχιστί, αλβανιστί αλλ’ αυδέν ήττον εσμέν άπαντες Έλληνες και ουδενί επιτρέπομεν ν’ αμαφισβητεί προς ημάς τούτο.».
Η ένταση των εθνοτικών συγκρούσεων στην περιοχή φαίνεται και από τη μαρτυρία του MichelPailares:«Στο Μοναστήρι, όλοι οι Βλάχοι είναι Έλληνες ως τα βάθη της καρδιάς τους, με ελληνικές παραδόσεις και ιδανικά. Στέλνουν πάνω από δύο χιλιάδες παιδιά στα σχολεία του ελληνισμού, που τα πλουτίζουν με τις εισφορές τους. Αυτοί βρίσκονται επικεφαλής του πιο σκληρού και αμείλικτου αγώνα εναντίον της Βουλγαρίας και Ρουμανίας. Δημιούργησαν μια μυστική επιτροπή που είναι ο τρόμος των κομιτατζήδων. Ούτε ο μητροπολίτης ούτε ο Έλληνας πρόξενος μπορούν να μετριάσουν τον έξαλλο πατριωτισμό τους...».
Στο Μοναστήρι υπήρχαν Ελληνικά σχολεία στις αρχές του 20ου αιώνα τα οποία ήταν εφάμιλλα των ελληνικών σχολείων της Σμύρνης.
Η Ελληνική Κοινότητα Μεγάροβου Τέλη 19ου αρχές 20ου αιώνα είναι μια αξιοσημείωτη παρουσία . Το Μεγάροβο είχε τον δικό του ευεργέτη. Τον Στέργιο Στυλείδη, ο οποίος εγκατεστημένος από χρόνια στη Ρουμανία ανεγείρει με δαπάνες του το 1893 το "Νηπιαγωγείον Μεγαρόβου" καταθέτει δέ στην Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος 100.000 δρχ. όπως από τους τόκους συντηρείται το Νηπιαγωγείο και Παρθεναγωγείο.
Το Μεγάροβο ήταν πατρίδα του μεγάλου μουσουργού Δημητρίου Στέργιου Λάλα, μαθητή του Βάγκνερ, ο οποίος πέθανε στη Θεσσαλονίκη και του οποίου δυστυχώς τα μουσικά του έργα δεν διασώθηκαν. Ονομαστοί Μεγαροβίτες ήταν ο Σάπκας Μιχαήλ (1867-1956) μέλος της Νέας Φιλικής Εταιρείας του Αναστασίου Πηχεώνα και για πολλά χρόνια δήμαρχος Λάρισας, ο Μάλτος Αλκιβιάδης (1871-1945) ο οποίος σπούδασε στο Γυμνάσιο Μοναστηρίου και αργότερα σαν γιατρός εγκαταστάθηκε στη Θεσσαλονίκη.
Οι περισσότεροι Έλληνες της περιοχής είναι Βλαχόφωνοι. Όπως αναφέρει ο Giovani Amadori-Virgili στα Αρχεία του Ιταλικού Υπουργείου Εξωτερικών "La questione Rumeliota: (Macedonia, Vecchia Serbia, Albania, Epiros) et la politica italiana". Roma 1908:
«...Οι βλάχοι από τους αρχαιότατους χρόνους έχουν διαμορφώσει ελληνική συνείδηση. Τη διαμόρφωσαν με τρόπο αυθόρμητο και ελεύθερο σαν παράγωγο συνήθειας αιώνων. Όπως στο παρελθόν από το Βυζάντιο μέχρι την εποχή των Μουσουλμάνων, οι βλάχοι της Πίνδου, της Αχρίδος και της Θεσσαλίας, υιοθέτησαν όλα τα χαρακτηριστικά του ελληνικού πολιτισμού, έτσι και τώρα ασπάσθηκαν την ελληνική εθνική συνείδηση, τελευταίο προϊόν του ελληνικού πολιτισμού...»
Ελληνική διαδήλωση τεραστίων διαστάσεων έλαβε μέρος στο Μοναστήρι, 1908, για το νέο οθωμανικό Σύνταγμα
Θα μπορούσε να γράψει κανείς πολλά για τους Έλληνες της Πελαγονίας , αλλά πλέον το θέμα εδω και 100 χρόνια σχεδόν εχει θαφτεί πια στα πιο σκοτεινά υπόγεια της ιστορίας . Η άγνοια είναι ? Η Αδιαφορία ! η μήπως ενας φόβος ανεξήγητος ή σκόπιμος? Μάλλον το τελευταίο.
Για αυτό επέλεξα να κλείσω αυτό το μικρό αρθράκι με ενα απόσπασμα απο το βιβλίο του Στρατή Μυριβήλη,
”Η Ζωή εν τάφω ” που έιναι αφιερωμένο στις θηριωδείες του Α Παγκοσμίου Πολέμου, ενα απόσπασμα που μάλλον έτεινε να γίνει προφητικό και για τις ημέρες μας .....
«Νύχτα μπήκαμε στο Μοναστήρι… Είναι μια μεγάλη πολιτεία σερβική, που οι κάτοικοί της είναι Έλληνες…Μιλάνε ψιθυριστα, περπατάνε τρομαγμένα..»
Με ιδιαίτερη αγάπη σε όσους ακόμα μιλάνε ψιθυριστα, περπατάνε τρομαγμένα
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Γηξκ.