Οι επιζώντες της Λωζάνης: ίντριγκες και αντιπαλότητες στη Δυτική Θράκη

Παραθέτουμε το άρθρο του  Middle East Eye με τίτλο : 

"The survivors of Lausanne: Intrigue and rivalry in Western Thrace" - Δεν έχουμε κάνει καμία παρέμβαση ,απλώς το μεταφράσαμε λέξη προς λέξη . Είναι στην κρίση του αναγνώστη να αξιολογήσει αν είναι ενα αθώο κείμενο που αναφέρεται στις σχέσεις Ελλήνων και Μουσουλμάνων της Θράκης , ή αν η αρχή και ο επίλογος του άρθρου είναι τελικά η ουσία όλου του θέματος όπου ενισχύεται διακριτικά η ιδέα της "Αυτονομίας της Θράκης .

 Ο λόγος ; 

Η ιδιαιτερότητα των καλών σχέσεων μεταξύ των δύο κοινοτήτων όπως παρουσιάζεται από το άρθρο,βρίσκεται έξω απο τις πολιτικές Αθήνας και Άγκυρας ,συνεπώς θα μπορούσε να παραπέμψει σε μια πιθανή αυτονόμηση της περιοχής . Ίσως να κάνουμε και λάθος , η τελική κρίση  είναι δική σας  

"The survivors of Lausanne: Intrigue and rivalry in Western Thrace"

Έναν αιώνα αφότου οι Μουσουλμάνοι και οι Χριστιανοί μοιράστηκαν μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, οι αντίπαλοι γείτονες τσακώνονται για μια μειονότητα που απέφυγε τη διάσπαση

Είναι Τρίτη βράδυ στην Κομοτηνή. Αρκετές ποσότητες μπύρας Βεργίνα ρέουν σε ένα μπαρ στο κέντρο της πόλης, όπου φοιτητές και Έλληνες στρατιώτες εκτός υπηρεσίας πίνουν εναλλάξ την τοπική μπύρα και ρουφάνε τα τσιγάρα τους. 

 Πάνω από τους ρυθμούς ενός ελληνικού ποπ τραγουδιού, μια παρέα ντυμένων νεαρών κοιτάζουν το πλήθος.  «Αυτά οι δύο είναι σίγουρα Έλληνες », γνέφει ο Χασάν σε ένα διπλανό τραπέζι.  «Η ομάδα έξω είναι τουρκική».

 «Εννοείς Χριστιανός και Μουσουλμάνος», απαντά ο Τζορτζ.

 Στη Δυτική Θράκη, όλοι φαίνεται να είναι αρχάριοι ανθρωπολόγοι, που συζητούν για το πλούσιο παρελθόν και το κοσμοπολίτικο παρόν της περιοχής.

 Η επαρχία πήρε το όνομά της από την ιστορική Θράκη, η οποία σήμερα περιλαμβάνει επίσης τμήματα της Τουρκίας και της νότιας Βουλγαρίας.  Για αιώνες, η περιοχή ήταν ποδοπάτημα αυτοκρατοριών -Ρωμαϊκή, Βυζαντινή, Οθωμανική- και λαών.  Παραμένει μια μεταβατική ζώνη μεταξύ ανατολής και δύσης.

 Η Κομοτηνή, η πρωτεύουσα της περιφέρειας, είναι ένα καταφύγιο αρχιτεκτονικής περασμένων εποχών: νεοκλασικά αρχοντικά, διαμερίσματα από σκυρόδεμα και παλιά καταστήματα με στέγη από τερακότα με προεξέχοντες επάνω ορόφους.  Τουρκικά και ελληνικά αντηχούν σε όλη την πλατεία Ειρήνης, το σημείο συγκέντρωσης της πόλης, όπου οι ντόπιοι τσιμπολογούν την Μπουγάτσα, ένα ελληνικό γλυκό  και το Lahmacun, ένα πικάντικο ψωμί της Ανατολίας.

Η ποικιλομορφία της Δυτικής Θράκης είναι απομεινάρι της Συνθήκης της Λωζάννης, η οποία στις 30 Ιανουαρίου 1923 διέλυσε την Οθωμανική Αυτοκρατορία και επέβαλε την ανταλλαγή πληθυσμών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας σύμφωνα με τις θρησκευτικές γραμμές του συστήματος των μιλλέτ της Αυτοκρατορίας: 1,5 εκατομμύριο Έλληνες Ορθόδοξοι Χριστιανοί εκδιώχθηκαν από τη σημερινή Τουρκία και 400.000 Μουσουλμάνοι από την Ελλάδα. 

Ωστόσο, οι μουσουλμάνοι της Δυτικής Θράκης, οι ελληνορθόδοξοι της Κωνσταντινούπολης και τα νησιά Ίμβρος και Τένεδος, εξαιρέθηκαν από την ανταλλαγή. Η ελληνορθόδοξη κοινότητα της Κωνσταντινούπολης ήταν πρόθυμη να παραμείνει στην πόλη όπου ευημερούσε επί μακρόν, η οποία φιλοξενεί επίσης το Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης. Σε αντάλλαγμα, η Τουρκία κέρδισε την παραχώρηση στους μουσουλμάνους να παραμείνουν κατά μήκος των συνόρων της στη Δυτική Θράκη.

Τις επόμενες δεκαετίες, οι μειονότητες έγιναν "αμοιβαίοι όμηροι" των αντίπαλων γειτόνων, δήλωσε στο Middle East Eye ο Vemund Aarbakke, ειδικός στη Δυτική Θράκη στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.

"Ένα μοναδικό χαρακτηριστικό της Συνθήκης της Λωζάνης ήταν ότι κωδικοποίησε την αμοιβαία μεταχείριση των μειονοτήτων", είπε.

Οι Ελληνορθόδοξοι Χριστιανοί στην Τουρκία διώκονταν έντονα. Το 1955, οι Έλληνες της Κωνσταντινούπολης δέχθηκαν επίθεση σε ένα κρατικά υποστηριζόμενο πογκρόμ. Οι περισσότεροι τράπηκαν σε φυγή ή απελάθηκαν. Ο αριθμός τους συρρικνώθηκε από περίπου 120.000 το 1923 σε 2.000 σήμερα. 

Η ελληνική κυβέρνηση απάντησε με τη δική της πολιτική "διοικητικής παρενόχλησης". Η κυρίως τουρκική μειονότητα δεν μπορούσε να αγοράσει ή να πουλήσει γη και δεν μπορούσε να λάβει δάνεια. Αντιμετώπισαν αυθαίρετες συλλήψεις και τους αρνήθηκαν τις άδειες οδήγησης.

Στις αρχές της δεκαετίας του 1990, η απογοήτευσή τους κατέληξε σε κοινωνική αναταραχή. Ο τότε πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Μητσοτάκης (πατέρας του σημερινού ηγέτη της Ελλάδας) ήρε την πολιτική και υποσχέθηκε στη μειονότητα "ισότητα ενώπιον του νόμου". 

Αλλά σε αντίθεση με τους Έλληνες χριστιανούς ομολόγους τους στην Τουρκία, η μουσουλμανική μειονότητα στη Δυτική Θράκη είναι ακόμη και σήμερα σημαντική - περίπου το ένα τρίτο των 350.000 κατοίκων της περιοχής. Παραμένει ένα σημείο ανάφλεξης στον γεωπολιτικό ανταγωνισμό μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. 

Τα πειράγματα στο μπαρ του Χασάν και του Γιώργου αντικατοπτρίζουν την κύρια διαμάχη: πώς να αποκαλείται η μειονότητα. Η Άγκυρα ισχυρίζεται ότι είναι τουρκική, ενώ η Ελλάδα, επικαλούμενη τη Συνθήκη της Λωζάνης του 1923 και επιφυλακτική απέναντι στην επιρροή της Τουρκίας στην επικράτειά της, αναγνωρίζει επίσημα μια μουσουλμανική μειονότητα.  

Πρόκειται για μια παλιά διαμάχη μεταξύ ιστορικών εχθρών. Αλλά η 100ή επέτειος της Λωζάνης έρχεται σε μια περίοδο αυξημένων ελληνοτουρκικών εντάσεων, ακριβώς τη στιγμή που αυτή η στρατηγική, αλλά φτωχή, περιοχή βλέπει ανανεωμένο γεωπολιτικό ενδιαφέρον, ως στρατιωτικός κόμβος και πιθανή οδός διέλευσης ενέργειας εν μέσω του πολέμου στην Ουκρανία.

Ένας "δούρειος ίππος

Ανάλογα με τον περαστικό, τα σοκάκια της Κομοτηνής αντηχούν στο κλικ των Κομπολόι, των ελληνικών κομπολογιών, ή στο χτύπημα των Tesbih, των τουρκικών κομπολογιών. Η τοπική ίντριγκα είναι αισθητή στην πόλη. Ο Μουσταφά Κολακαλί, ένας αριστερός δημοσιογράφος, μιλάει σε χαμηλούς τόνους. 

"Τα σκληροπυρηνικά μέλη της ΜΙΤ βρίσκονται παντού στη Θράκη", λέει στο MEE, χρησιμοποιώντας το ακρωνύμιο της τουρκικής υπηρεσίας πληροφοριών.

Ο Colakali ισχυρίζεται ότι Τούρκοι πράκτορες του προσέφεραν κάποτε μετρητά για να γράψει ευνοϊκή ειδησεογραφία για την Άγκυρα και τις δραστηριότητές της στη Δυτική Θράκη.  "Δεν τα δέχτηκα. Αλλά έχω πολλούς φίλους δημοσιογράφους που το έκαναν", είπε.

Ο Burak Ozugergin, απερχόμενος πρέσβης της Τουρκίας στην Ελλάδα, αρνήθηκε τους ισχυρισμούς. "Πιστέψτε με, κανείς δεν χρειάζεται να πληρωθεί ή να πιεστεί για να ασκήσει κριτική στην αντιμετώπιση της Ελλάδας απέναντι στους πολίτες της που ζουν στη Δυτική Θράκη", δήλωσε στο MEE. 

n Mathews)

Αλλά οι ισχυρισμοί του Colakali προστίθενται σε μια εικόνα αυτού που ακαδημαϊκοί, κάτοικοι της περιοχής και πολιτικοί περιγράφουν ως υπερμεγέθης επιρροή της Τουρκίας στη μειονότητα, η οποία υπερβαίνει τους γλωσσικούς, πολιτιστικούς και ιστορικούς δεσμούς που μπορεί να συνδέουν τους δύο.

Για πολλούς, το περιφραγμένο τουρκικό προξενείο στο κέντρο της Κομοτηνής αποτελεί την επιτομή του μακρύ χεριού της εξωτερικής πολιτικής της Άγκυρας σε αυτή την απομονωμένη ελληνική συνοριακή περιοχή. 

"Το προξενείο έχει μεγάλο προϋπολογισμό για να μοιράζει επιδόματα και χρήματα για τη στήριξη της μειονότητας και των οργανώσεων. Πρόκειται για ένα είδος παρέμβασης που η Ελλάδα δεν θέλει να έχει", δήλωσε στο MEE ο Κώστας Τσιτσελίκης, ειδικός στις βαλκανικές σπουδές στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας στη Θεσσαλονίκη.

"Το τουρκικό προξενείο στην Κομοτηνή λειτουργεί σαν αποικιοκρατική δύναμη", δήλωσε ο Αμπντούλ, εξέχον μέλος της μειονότητας που μίλησε χρησιμοποιώντας ψευδώνυμο για λόγους ασφαλείας. "Οι άνθρωποι φοβούνται να πουν έστω και ένα μικρό πράγμα κριτικής κατά της Τουρκίας, αλλιώς θα έχουν προβλήματα. Οι φίλοι σου θα σε ξεχάσουν. Οι γείτονές σου δεν θα σου μιλούν".

Η έδρα του κόμματος "Φιλία, Ισότητα και Ειρήνη" (ΚΙΕΦ) βρίσκεται σε έναν καταπράσινο δρόμο στο κέντρο της Κομοτηνής. Το ΚΙΕΦ αυτοαποκαλείται "πολιτικό κόμμα του ελληνικού κράτους, αλλά στην ουσία... τουρκικό κόμμα". Πολλοί στην Ελλάδα το βλέπουν ως δούρειο ίππο της τουρκικής κυβέρνησης, που λειτουργεί μέσα στο πολιτικό σύστημα της Ελλάδας. 

Στο γραφείο του αρχηγού του κόμματος, Τσιγδέμ Ασάφογλου, ελληνικές και τουρκικές σημαίες κοσμούν έναν γυμνό τοίχο από τούβλα. "Εμείς ως κόμμα υποστηρίζουμε ότι αυτή η μειονότητα είναι τουρκική", δήλωσε στο MEE. "Είμαι Τούρκος πολιτικός, Έλληνας πολίτης".

Ο κ. Ασάφογλου δήλωσε ότι η πλατφόρμα του ΚΙΕΦ έχει υποστήριξη από τη βάση, επισημαίνοντας τις ισχυρές επιδόσεις στις ευρωπαϊκές κοινοβουλευτικές εκλογές. "Η μειονότητα στη συντριπτική της πλειοψηφία λέει ότι είναι τουρκική", είπε.

Άλλοι λένε ότι υπάρχει μικρό περιθώριο για διαφωνία με τη γραμμή της Άγκυρας.

Με τα κοντοκουρεμένα λευκά μαλλιά του και τα γυαλιά χωρίς στεφάνη, ο Ιλχάν Αχμέτ μοιάζει περισσότερο με επαρχιακό λογιστή παρά με πολιτικό από αυτή την άχαρη αγροτική περιοχή. Είναι βουλευτής του σοσιαλιστικού κόμματος Pasok της Ελλάδας, ένας από τους τρεις βουλευτές της μειονότητας στο ελληνικό κοινοβούλιο. "Είναι γεγονός ότι τα μέλη της μειονότητας φοβούνται περισσότερο να ασκήσουν κριτική στην Τουρκία παρά στην Ελλάδα", δήλωσε ο Ahmet στο MEE. 

Ο ίδιος έχει εμπλακεί σε μια διαμάχη με το τουρκικό προξενείο. Αυτό το καλοκαίρι εκδιώχθηκε από μια εξέχουσα συμβουλευτική επιτροπή της μειονότητας επειδή "δεν είναι ένας από εμάς, αλλά Έλληνας", κατηγορούμενος ότι έχασε "όλους τους συναισθηματικούς δεσμούς με τη μειονότητα".

Πιστεύει ότι η Τουρκία χρησιμοποιεί τη μειονότητα για να σιγοβράσει τις εντάσεις με την Ελλάδα.

"Εκπροσωπώ όλους από τη Ροδόπη, τόσο τη μειονότητα όσο και την πλειοψηφία. Νομίζω ότι η Τουρκία θέλει να κρατήσει τη μειονότητα χωριστά. Θέλει τη σύγκρουση".

Ερωτηθείς για το πώς ταυτίζεται, ο Αχμέτ απάντησε: "Έχω τουρκική καταγωγή, αλλά ελληνικό μυαλό".

Περίεργη τριχοτόμηση

Τα στατιστικά στοιχεία για τη μειονότητα είναι δύσκολο να βρεθούν. Η Ελλάδα λέει ότι αποτελείται από τρεις υποομάδες: 15 τοις εκατό Ρομά, 35 τοις εκατό Πομάκους, σλαβικούς μουσουλμάνους που μιλούν μια διάλεκτο παρόμοια με τη βουλγαρική και το υπόλοιπο 50 τοις εκατό είναι Έλληνες "τουρκικής καταγωγής".

Η Συνθήκη της Λωζάνης παραμέρισε τα ζητήματα της εθνικότητας και της γλώσσας, αποδίδοντας νέες εθνικές ταυτότητες με βάση τη θρησκεία, με αποτέλεσμα ελληνόφωνοι μουσουλμάνοι και τουρκόφωνοι χριστιανοί να εκδιωχθούν από τις πατρίδες τους. 

Η μειονότητα από υπήκοος μιας αυτοκρατορίας έγινε πολίτης ενός έθνους-κράτους, αν και με το οποίο ένιωθε ελάχιστη σχέση. "Την εποχή της Συνθήκης της Λωζάνης, η μειονότητα ήταν μια μετα-οθωμανική κοινότητα. Δεν ήταν τόσο τουρκική", δήλωσε ο Τσιτσελίκης. "Σταδιακά εθνικοποιήθηκε, αποκτώντας την τουρκική εθνική ταυτότητα".

Πολλοί αγόρασαν ακίνητα στην Τουρκία. Μια κοινότητα σε μεγάλο βαθμό αγροτική, όσοι φοίτησαν στο πανεπιστήμιο σπούδασαν στη "μητέρα πατρίδα". Σήμερα, οι απόφοιτοι εξακολουθούν να λαμβάνουν υποτροφίες πέρα από τα σύνορα και οι περισσότεροι άνθρωποι λαμβάνουν τις ειδήσεις τους από την τουρκική τηλεόραση. 

Η Συνθήκη της Λωζάνης επιτρέπει στα παιδιά των μειονοτήτων να εκπαιδεύονται σε ειδικά σχολεία. Στη Δυτική Θράκη, πολλά παιδιά στέλνονται σε μειονοτικά σχολεία, όπου τα μαθήματα γίνονται τόσο στα ελληνικά όσο και στα τουρκικά, αν και ο αριθμός των παιδιών που πηγαίνουν σε κρατικά σχολεία αυξάνεται.

Για να ελέγξει την επιρροή της Άγκυρας, η Αθήνα έχει κατηγορηθεί ότι ευνοεί την εθνική ταυτότητα των Ρομά και των Πομάκων έναντι της τουρκικής. Οι επικριτές λένε ότι η Ελλάδα επιτρέπει σε συλλόγους να εγγραφούν ως νομικά πρόσωπα που περιέχουν τη λέξη "Πομάκοι", αλλά όχι σε εκείνους με τη λέξη "Τούρκοι", αν και λειτουργούν ανεπίσημα. "Όσο ανένδοτη είναι η Άγκυρα ότι η μειονότητα είναι πλήρως τουρκική, τόσο η Ελλάδα προσπαθεί να αντισταθεί δίνοντας έμφαση στις άλλες εθνότητες", δήλωσε ο Aarbakke από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο.  

Οι ειδικοί λένε ότι τόσο η Ελλάδα όσο και η Τουρκία έχουν προωθήσει οργανώσεις και πολιτιστικές ομάδες σε μια μάχη για επιρροή πάνω στη μειονότητα. "Ο καθένας προσπαθεί να προσελκύσει άτομα με το μέρος του", δήλωσε ο Aarbakke. "Το κάνουν αυτό μέσω χρημάτων και υποστηρίζοντας συλλόγους".

Η διαμάχη έχει οδηγήσει σε κάποιες περίεργες διχογνωμίες.

Η Ένωση Τουρκικής Νεολαίας Κομοτηνής βρίσκεται σε μια ήσυχη γωνιά της πόλης. Το πρωί, ηλικιωμένοι άνδρες παίζουν τάβλι. Τα Σαββατοκύριακα, υπάρχει παραδοσιακός λαϊκός χορός. Η Ένωση καταλαμβάνει ένα κτίριο που ανήκει στο Waqf Κομοτηνής, ένα παραδοσιακό θρησκευτικό καταπίστευμα. Το Waqf θεωρείται από ορισμένους ως ευθυγραμμισμένο με την Αθήνα, ενώ η Ένωση θεωρείται κοντά στην Τουρκία. 

"Επειδή η Ένωση δεν έχει νομικό καθεστώς και δεν μπορεί να συνάψει σύμβαση, δεν πληρώνουμε ενοίκιο", δήλωσε στο MEE ο Sedat Hasan, επικεφαλής της Ένωσης. 

Η μάχη για την εγγραφή μειονοτικών οργανώσεων που αυτοπροσδιορίζονται ως τουρκικές έχει παιχτεί στα δικαστήρια.

Το 2021, το Ανώτατο Δικαστήριο της Ελλάδας απέρριψε την προσφυγή της Τουρκικής Ένωσης Ξάνθης για εγγραφή για "λόγους εθνικής ασφάλειας και δημόσιας τάξης". Η Ένωση επικαλέστηκε μια απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων ότι θα έπρεπε να της επιτραπεί. 

Ο πρόεδρός της Οζάν Αχμέτογλου δήλωσε ότι είχε συνταγματικό δικαίωμα να εγγραφεί και υπερασπίστηκε τη συμπερίληψη του "τουρκικού" στο όνομα της Ένωσης. "Γιατί το όνομά σας είναι σημαντικό για εσάς;" ρώτησε ρητορικά. "Επειδή αυτό είναι αυτό που είστε. Είμαστε μια τουρκική μειονότητα. Θα σας άρεσε αν σας αποκαλούσα με άλλο όνομα;"

Ο πρέσβης της Τουρκίας Οζγκεργκίν κατηγόρησε την Αθήνα ότι επιτίθεται στο δικαίωμα των πολιτών της να αυτοπροσδιορίζονται. "Τα μέλη της τουρκικής μειονότητας αισθάνονται ήδη το βάρος του να αντιμετωπίζονται ως πρόβλημα εθνικής ασφάλειας από τον ίδιο τους τον κρατικό μηχανισμό", είπε.

Ο Ευριπίδης Στυλιανίδης, τοπικός βουλευτής Ροδόπης με το δεξιό κυβερνών κόμμα της Νέας Δημοκρατίας, απέρριψε τους ισχυρισμούς. Είπε ότι η Ελλάδα έχει δημιουργήσει "μια ανοιχτή ευρωπαϊκή κοινωνία" στη Δυτική Θράκη που "γιορτάζει την εθνοτική και θρησκευτική της ποικιλομορφία", κατηγορώντας την Τουρκία ότι επιδιώκει την "ομογενοποίηση" της μειονότητας. 

"Όλοι στην Ελλάδα έχουν το δικαίωμα στον αυτοπροσδιορισμό. Οι άνθρωποι μπορούν να ισχυρίζονται ότι είναι ό,τι θέλουν. Αυτό είναι ένα προσωπικό δικαίωμα για κάθε άνθρωπο, αλλά όχι ένα κοινό δικαίωμα, όταν αυτό συνεπάγεται συλλογική ταυτότητα με ένα κράτος", είπε. 

Αναθεωρητικά σχέδια;

Πίσω από τις ελληνικές ανησυχίες προβάλλει το εθνικά διαιρεμένο νησί της Κύπρου, δήλωσε ο Τσιτσελίκης.

Η Άγκυρα εισέβαλε στην Κύπρο το 1974 στο όνομα της προστασίας της τουρκικής μειονότητας μετά από ένα αποτυχημένο πραξικόπημα που επιχείρησε να ενώσει το νησί με την Ελλάδα. Η Κύπρος παραμένει διαιρεμένη μεταξύ της επίσημης δημοκρατίας στο νότο και μιας κυβέρνησης στο βορρά, η οποία αναγνωρίζεται μόνο από την Άγκυρα, όπου σταθμεύουν 40.000 Τούρκοι στρατιώτες. 

Το 2017, ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν επισκέφθηκε τη Δυτική Θράκη και έθεσε την προοπτική αλλαγών στη Συνθήκη της Λωζάνης που ορίζει τα σύνορα των δύο χωρών και περιγράφει τα δικαιώματα της μουσουλμανικής και της χριστιανικής μειονότητας. Τα σχόλια αυτά προκάλεσαν σοκ στην Ελλάδα. 

Οι ανησυχίες στην Αθήνα ότι η Τουρκία διατηρεί αναθεωρητικά σχέδια για το έδαφός της έχουν αυξηθεί με την πρόσφατη ρητορική του Ερντογάν.

Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, ο Ερντογάν απείλησε συγκαλυμμένα να εισβάλει στην Ελλάδα, λέγοντας ότι η Τουρκία, "θα μπορούσε να έρθει ξαφνικά μια νύχτα". Καυχήθηκε ότι ένας πύραυλος θα μπορούσε να πλήξει την Αθήνα "αν δεν παραμείνετε ήρεμοι".

Μόλις είδαμε έναν πόλεμο να ξεσπά στην Ευρώπη με μια χώρα να ισχυρίζεται ότι πρέπει να προστατεύσει μια εθνική μειονότητα", δήλωσε στο ΜΕΕ ο Αναστάσιος Χατζηβασιλείου, βουλευτής της Νέας Δημοκρατίας και σύμβουλος του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη, επισημαίνοντας την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, την οποία η Μόσχα δικαιολόγησε εν μέρει με την προστασία των εθνοτικών Ρώσων. 

"Λοιπόν, σύμφωνα με τη Συνθήκη της Λωζάνης, η μειονότητα στη Θράκη είναι μουσουλμανική και όχι τουρκική, όπως ισχυρίζεται η Άγκυρα", είπε. 

"Η μουσουλμανική μειονότητα θα πρέπει να είναι μια γέφυρα μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας", πρόσθεσε. "Η Θράκη είναι ένα παράδειγμα ότι Χριστιανοί και Μουσουλμάνοι μπορούν να ζήσουν μαζί ειρηνικά. Δεν πρέπει να αποτελέσει μέρος των αναθεωρητικών σχεδίων της Τουρκίας για τα Βαλκάνια. Οι Έλληνες μουσουλμάνοι είναι Ευρωπαίοι πολίτες, υπερήφανοι για την ελληνική τους ταυτότητα". 

Διαχρονικές παραδόσεις

Μέχρι πρόσφατα, η Ελλάδα ήταν η μόνη μη μουσουλμανική χώρα στον κόσμο που εφάρμοζε επίσημα τον νόμο της Σαρία, κληρονομιά της Συνθήκης της Λωζάνης που όριζε ότι η μειονότητα θα μπορούσε να ζει σύμφωνα με τα παραδοσιακά και ισλαμικά της έθιμα. Τα ελληνικά πολιτικά δικαστήρια ανέθεταν ακόμη και θέματα διαζυγίου, γάμου και κληρονομιάς σε διορισμένους από το κράτος μουφτήδες.

Το 2018, το ελληνικό κοινοβούλιο κατέστησε τη Σαρία προαιρετική, δίνοντας στα μέλη της μουσουλμανικής μειονότητας τη δυνατότητα να προσφεύγουν σε αστικά δικαστήρια. Σήμερα, η Σαρία εφαρμόζεται μόνο εάν και τα δύο μέρη συναινέσουν να προσφύγουν σε ισλαμικό δικαστή.

Η Δυτική Θράκη φιλοξενεί 240 τζαμιά, την υψηλότερη αναλογία ενεργών τζαμιών ανά μουσουλμάνο πολίτη στην Ευρώπη. Ακριβώς όπως και οι Έλληνες ορθόδοξοι ιερείς, οι διορισμένοι από το κράτος ιμάμηδες και μουφτήδες λαμβάνουν το μισθό τους από την ελληνική κυβέρνηση.

Η Αθήνα λέει ότι οι μουφτήδες πρέπει να διορίζονται από το κράτος - και όχι να εκλέγονται απευθείας από τη μειονότητα, όπως ζητά η Τουρκία - επειδή υπηρετούν ως διαχειριστές και δικαστές των οποίων οι αποφάσεις εξακολουθούν να είναι νομικά δεσμευτικές.  

Εκτός από τους διορισμένους από το κράτος μουφτήδες, στη Θράκη υπάρχουν δύο ανεπίσημοι που χρηματοδοτούνται από την Τουρκία και εκλέγονται από τη μειονότητα. Δεν αναγνωρίζονται από την Ελλάδα.

"Αυτό που θέλουμε είναι θρησκευτική αυτονομία", δήλωσε στο MEE ο Ιμπραήμ Σερίφ, ο υποστηριζόμενος από την Τουρκία μουφτής της Κομοτηνής.

Οι εκκλήσεις για άμεση εκλογή μουφτήδων είναι ένα ευαίσθητο θέμα. Έξω από την Κομοτηνή αναδύεται μια πιο παραδοσιακή εικόνα της Δυτικής Θράκης.

Ο δρόμος δυτικά προς την Ξάνθη, την τρίτη μεγαλύτερη πόλη της περιοχής, περνάει μέσα από μικρά χωριά όπου μουστακαλήδες με σκούφους και ηλικιωμένες γυναίκες με πολύχρωμες μαντίλες εμφανίζονται έξω από ψηλότοιχους κήπους. Οι μιναρέδες των αναπαλαιωμένων τζαμιών της οθωμανικής εποχής λάμπουν στον ορίζοντα μπροστά από τη δασωμένη οροσειρά της Ροδόπης. 

Οι υποψήφιοι μουφτήδες επιλέγονται από μια συμβουλευτική επιτροπή που αποτελείται από τοπικά μέλη. Ο υπουργός Παιδείας της Ελλάδας επιλέγει από τον κατάλογο.

Ο Μουσταφά Τράμπα, ο υποστηριζόμενος από την Τουρκία μουφτής της Ξάνθης, βλέπει τη διαδικασία ως μια προσπάθεια να παρακαμφθούν οι άμεσες εκλογές και να περιοριστούν οι δεσμοί της μειονότητας με την Τουρκία.

"Η Τουρκία είναι το συγγενικό μας κράτος. Είμαστε Τούρκοι. Είμαστε μουσουλμάνοι", δήλωσε στο MEE.  "Δεν είναι δυνατόν να διατηρήσουμε την ταυτότητά μας χωρίς την κυβέρνηση της Τουρκίας. Η ύπαρξή μας εξαρτάται από την ύπαρξη της Τουρκίας". 

Ξεφεύγοντας από την αντιπαλότητα

Το συγκεχυμένο μείγμα γλωσσών και πολιτισμών στη Δυτική Θράκη καθιστά την περιοχή πρόσφορο έδαφος για την αντιπαλότητα μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. Ενώ η μειονότητα βρίσκεται συχνά ανάμεσα, μπορεί επίσης να είναι συμμετέχων, με μια ελίτ που φλερτάρει και τις δύο πλευρές. 

"Από τη μία πλευρά, αυτά τα ζητήματα δεν είναι τόσο προβλήματα της μειονότητας, όσο προβλήματα της Ελλάδας και της Τουρκίας", δήλωσε ο Aarbakke στο MEE. "Η ελίτ δεν βλέπει προβλήματα που πρέπει να επιλυθούν, όσο πράγματα πάνω στα οποία μπορεί να χτίσει μια πολιτική καριέρα".

Η Δυτική Θράκη είναι ένα από τα φτωχότερα μέρη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σύμφωνα με την ελληνική κυβέρνηση, το 29% του πληθυσμού εδώ και στη γειτονική Ανατολική Μακεδονία κινδυνεύει από τη φτώχεια. Ένας στους τρεις ανθρώπους εργάζεται στη γεωργία. Η εκτεταμένη θρακική πεδιάδα είναι προσεκτικά κατατμημένη από χωράφια με σιτάρι και καπνό. Συστάδες από αμάζευτο βαμβάκι παρασύρονται κατά μήκος του κεντρικού αυτοκινητόδρομου. 

"Εξακολουθεί να υπάρχει ένα τεράστιο οικονομικό χάσμα μεταξύ της μειονότητας και της πλειοψηφίας", λέει ο Κολακάλης, ο δημοσιογράφος από την Κομοτηνή. "Αλλά όταν πρόκειται για την καθημερινή ζωή δεν υπάρχει μεγάλη διαφορά".

Η Θάλεια Δραγώνα, ειδική στη Δυτική Θράκη στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, δήλωσε ότι ενώ η ελίτ της μειονότητας είναι κυρίως φιλοτουρκική, ένα μεγαλύτερο τμήμα της κοινωνίας άρχισε να βλέπει τον εαυτό του έξω από τα στενά όρια της αντιπαλότητας της Αθήνας και της Άγκυρας. 

"Κάθε μέρα οι άνθρωποι έχουν άλλες ανησυχίες", δήλωσε η Dragona, η οποία εργάστηκε επί χρόνια στη Δυτική Θράκη για τη μεταρρύθμιση της μειονοτικής εκπαίδευσης. 

Μια τέτοια περίπτωση, είπε η Dragona, είναι η εύκολη ανάμειξη των νέων στα μπαρ και τις καφετέριες στο κέντρο της Κομοτηνής, κάτι που θα ήταν αδιανόητο στο παρελθόν. 

"Τα πράγματα έχουν αλλάξει πάρα πολύ", είπε. "Η νέα γενιά είναι πιο απελευθερωμένη. Πριν από είκοσι πέντε χρόνια ήταν μια εντελώς ξεχωριστή κοινότητα". 

Η αλλαγή αυτή οφείλεται στις προσπάθειες της Ελλάδας να ενσωματώσει τη μειονότητα μετά από δεκαετίες απομόνωσης και κρατικής παρενόχλησης, οι οποίες άφησαν πολλούς να μην μπορούν καν να μιλήσουν την ελληνική γλώσσα.

Σήμερα, η Αθήνα επιβάλλει ένα σύστημα ποσόστωσης στα πανεπιστήμια που επιβάλλει τουλάχιστον το μισό ποσοστό όλων των θέσεων για τους φοιτητές της μειονότητας και έχει χαλαρώσει τις διαβόητα δύσκολες απαιτήσεις της Ελλάδας για εξετάσεις. Το 1997, 100 μειονοτικοί φοιτητές εισήχθησαν στα ελληνικά πανεπιστήμια- μέχρι το 2018 περισσότεροι από 500 εγγράφονταν κάθε χρόνο. 

Είναι περασμένες 11 το βράδυ. Παρά το αγροτικό περιβάλλον, η Κομοτηνή έχει έντονη νυχτερινή ζωή, στην οποία συμβάλλουν οι 16.000 φοιτητές της πόλης. Ένας ακόμη γύρος μπύρας Βεργίνα ρέει στο μπαρ.

Στην ερώτηση πώς αναγνωρίστηκε, ο Χασάν έκανε μια παύση και μετά είπε: "Λοιπόν, δεν ταυτίζομαι με έναν Αθηναίο, αλλά ούτε και με τον τύπο από την Κωνσταντινούπολη. Είναι περίπλοκο. Μοιάζει ρευστό".

Η πείνα έχει αντικαταστήσει την ανάγκη για ποτό και η κουβέντα στρέφεται στο να πάρει μεζέ, ένα νόστιμο μείγμα από ντιπ και πιάτα που είναι μια συμβολή των πολιτισμών και των λαών από όλη αυτή την περιοχή, όπως η Θράκη της Ελλάδας.

Μετάφραση από : Middle East Eye