Η Ουκρανία υπό πτώχευση

Καθώς ο πόλεμος κατά της Ρωσίας μπαίνει στον έβδομο μήνα του, η Ουκρανία βρίσκεται κολλημένη ανάμεσα σε έναν οικονομικό ύφαλο καθως βρίσκεται σε δύσκολη θέση προσπαθώντας να παραμείνει στη ζωή ενώ πολεμά ενάντια στις δυνάμεις εισβολής της Μόσχας.

 Τα φορολογικά έσοδα έχουν πέσει λόγω μιας οικονομίας που χαρακτηρίζεται σε ελεύθερη πτώση, ενώ οι στρατιωτικές δαπάνες έχουν εκτοξευθεί στα ύψη, αφήνοντας την κυβέρνηση να αντιμετωπίζει δημοσιονομικό έλλειμμα 5 δισεκατομμυρίων δολαρίων  το μήνα.

 Για να αναπληρώσει την έλλειψη μετρητών, η κεντρική τράπεζα της χώρας ουσιαστικά τυπώνει χρήματα — αγοράζοντας κρατικά ομόλογα ύψους 7,7 δισεκατομμυρίων δολαρίων τους τελευταίους έξι μήνες.  Οι Financial Times ανέφεραν ότι τα τυπογραφεία δημιούργησαν ουσιαστικά 3,6 δισεκατομμύρια δολάρια μόνο τον Ιούνιο.

 Ο αφανής πληθωρισμός θα μπορούσε να «καταστρέψει την οικονομία»

 Καθώς ο πόλεμος είναι πλέον πιθανό να διαρκέσει επ' αόριστον, η χώρα αντιμετωπίζει την προοπτική του αφανούς πληθωρισμού και πιθανώς ακόμη και του υπερπληθωρισμού — πολύ υψηλός και επιταχυνόμενος πληθωρισμός.

 Αυτό θα διαβρώσει περαιτέρω την αξία του νομίσματος της Ουκρανίας, του εθνικού νομίσματος, το οποίο έχει ήδη μειωθεί κατά περίπου το ένα τρίτο.  Ο πληθωρισμός φτάνει  έως και 20% και πρόκειται να φτάσει στο 30% μέχρι το τέλος του έτους.

 Νωρίτερα αυτόν τον μήνα, μια έκθεση του Κέντρου Οικονομικής και Πολιτικής Έρευνας (CEPR) που εδρεύει στο Λονδίνο προειδοποίησε ότι η Ουκρανία θα αντιμετωπίσει πιθανότατα πολύ υψηλότερο πληθωρισμό, νομισματική κρίση και ακόμη και στις τραπεζικές συναλλαγές αν η κρίση  συνεχιζόταν.

 «Η εκτύπωση χρημάτων έχει νόημα στην αρχή του πολέμου, όταν επικρατεί πολύ χάος, και σου επιτρέπει να μαζεύεις χρήματα πολύ γρήγορα», είπε στη DW ο συν-συγγραφέας της έκθεσης, οικονομολόγος Yuriy Gorodnichenko από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Μπέρκλεϋ.  "Αλλά δεν είναι μια βιώσιμη λύση. Εάν συνεχίσετε να το κάνετε αυτό, θα καταστρέψετε την υπόλοιπη οικονομία".

Οδυνηρές αναμνήσεις υπερπληθωρισμού

 Το 1992, λίγο μετά την ανεξαρτησία της χώρας που ακολούθησε την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, το μέτρο των αυξήσεων των τιμών έφτασε το 2.000%.  Η χώρα έγινε η πρώτη στον κόσμο που έγινε μάρτυρας μιας τόσο τεράστιας απότομης αύξησης του πληθωρισμού που δεν προέκυψε από σύγκρουση.  Ο πληθωρισμός εκτινάχθηκε επίσης στο 50% το 2014, όταν ξέσπασε ο πόλεμος στην ανατολική Ουκρανία.

 Η έκθεση CEPR συμβούλεψε την ουκρανική κυβέρνηση να αυξήσει τους φόρους και να αναζητήσει πρόσθετη εξωτερική βοήθεια περιορίζοντας παράλληλα τις μη στρατιωτικές δαπάνες - μια πολιτική που εφάρμοσε το Κίεβο από την αρχή του πολέμου.  Ζήτησε επίσης αυστηρούς ελέγχους στις εκροές κεφαλαίων, περιορισμούς στις εισαγωγές και μεγαλύτερη ευελιξία στη συναλλαγματική ισοτιμία.

 Τα φορολογικά έσοδα έχουν καταρρεύσει περίπου στο ένα πέμπτο του προπολεμικού επιπέδου τους και τώρα καλύπτουν περίπου το ένα τρίτο των κρατικών δαπανών.  Η εκτύπωση χρημάτων υποστηρίζει επί του παρόντος άλλο ένα τρίτο περίπου, ενώ τα ξένα δάνεια, οι επιχορηγήσεις και οι εκδόσεις τοπικών ομολόγων βοηθούν στην κάλυψη των υπόλοιπων δαπανών.

 Αντιμέτωπο με την προοπτική περαιτέρω αύξησης των φόρων και των εισαγωγικών δασμών, το Κίεβο έχει επίγνωση ότι οι επιχειρήσεις και οι καταναλωτές αντιμετωπίζουν ήδη τεράστια πίεση.

 Η οικονομία επλήγη σκληρά από τη ρωσική εισβολή

 Οι επιχειρήσεις αναγκάστηκαν να κλείσουν σε περιοχές συγκρούσεων και η φυγή 5 εκατομμυρίων Ουκρανών και η  στράτευση για άνδρες έχει προκαλέσει διαρροές , ενώ η ανεργία έχει ήδη φτάσει στο 35%.  Όσοι παραμένουν σε εμπόλεμες ζώνες, εκτοπισμένοι στο εσωτερικό γίνονται ξαφνικά άνεργοι και χρειάζονται επίσης οικονομική υποστήριξη.

 Η προοπτική μιας διαρκώς αποδυναμωμένης οικονομίας, μαζί με τις ελλείψεις καυσίμων, τις διακοπές ρεύματος ή θέρμανσης αυτό το χειμώνα, θα μπορούσε να αναγκάσει πολλές περισσότερες εταιρείες να σταματήσουν τις δραστηριότητές τους ενώ δοκιμάζει τη δημόσια υποστήριξη της κυβέρνησης του προέδρου Volodymyr Zelenskyy.

 Η Παγκόσμια Τράπεζα έχει προβλέψει ότι το 55% των Ουκρανών θα ζουν στη φτώχεια μέχρι το τέλος του 2023, έναντι 2,5% πριν από τη σύγκρουση.

Η ουκρανική κυβέρνηση πρέπει να κάνει «επώδυνες» επιλογές

 Ο Γκοροντνίτσενκο αναγνώρισε ότι οι συστάσεις θα ήταν «πολύ οδυνηρές», αλλά θα ήταν καλύτερες από έναν μακροχρόνιο πόλεμο «που θα δημιουργήσει υψηλό  υπερπληθωρισμό».

 Η έκθεση του CEPR ανέφερε ότι ήταν «ευσεβής πόθος» να περιμένουμε από τις δυτικές χώρες να καλύψουν το μεγαλύτερο μέρος ή το σύνολο του δημοσιονομικού ελλείμματος της κυβέρνησης.  Αλλά ανέφερε επίσης ότι η υποστήριξη από τους συμμάχους της Ουκρανίας παραμένει κρίσιμη, «όχι μόνο για την επιβίωση της χώρας αλλά και για το μέλλον της παγκόσμιας τάξης και ασφάλειας».

 Περίπου 38 δισεκατομμύρια δολάρια σε οικονομική στήριξη έχουν δεσμευτεί από ξένες κυβερνήσεις και διεθνείς οργανισμούς τους τελευταίους έξι μήνες, ανέφεραν οι Financial Times, επικαλούμενοι το υπουργείο Οικονομικών της Ουκρανίας.

 Μια ξεχωριστή παρακολούθηση από το γερμανικό Ινστιτούτο του Κιέλου για την Παγκόσμια Οικονομία (IfW-Kiel) έδειξε ότι περίπου 84,2 δισεκατομμύρια ευρώ σε στρατιωτική, οικονομική και ανθρωπιστική βοήθεια έχουν υποσχεθεί περίπου 40 χώρες.

 Μόνο οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν δεσμευτεί για περισσότερα από 8,5 δισεκατομμύρια ευρώ σε ανθρωπιστική και οικονομική βοήθεια, ενώ τα θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν δεσμευτεί να στείλουν 12,3 δισεκατομμύρια ευρώ.  Αλλά οι πραγματικές πληρωμές άργησαν να φτάσουν.

 Μόνο το ένα τέταρτο της δέσμευσης βοήθειας της ΕΕ έχει διανεμηθεί , σύμφωνα με τον ανιχνευτή IfW-Kiel.  Δημοσιεύματα ΜΜΕ αναφέρουν ότι η καθυστέρηση οφείλεται σε συζητήσεις για το εάν η βοήθεια θα πρέπει να είναι υπό μορφή επιχορηγήσεων ή δανείων.

 «Η Ευρωπαϊκή Ένωση ανησυχεί ότι η Ουκρανία δεν θα μπορέσει να αποπληρώσει το δάνειο της , κάτι που αποτελεί θεμιτή ανησυχία, αλλά δεν θα έπρεπε να είναι δάνειο, θα έπρεπε να είναι επιχορήγηση», είπε ο Γκοροντνίτσενκο στη DW.

 Τα πολεμικά ομόλογα θα μπορούσαν να αποδειχθούν κερδοφόρα

 Καθώς η Ουκρανία διαπραγματεύεται ένα νέο πρόγραμμα δανείων αξίας 15 έως 20 δισεκατομμυρίων δολαρίων με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ), η κυβέρνηση συγκεντρώνει επίσης χρήματα από το κοινό μέσω πολεμικών ομολόγων - ένα μέτρο που θα μπορούσε εύκολα να αυξηθεί.

 Οι πλούσιοι Ουκρανοί πολίτες έχουν ήδη δωρίσει περίπου 1 δισεκατομμύριο δολάρια για την πολεμική προσπάθεια σε μια προσπάθεια συγκέντρωσης κεφαλαίων χωρίς κερδοσκοπικό ενδιαφέρον ή οποιοδήποτε άλλο κίνητρο, είπε ο Gorodnichenko.  Σημειώνοντας πώς η Ουκρανία έχει μεγάλη σκιώδη ή ανεπίσημη οικονομία, είπε δε ότι και αυτό θα μπορούσε να αξιοποιηθεί.

 «Αν και είναι δύσκολο να γνωρίζουμε πόσα χρήματα υπάρχουν, φαντάζομαι ότι είναι ένα σημαντικό ποσό και, καταρχήν, οι άνθρωποι μπορεί να είναι πρόθυμοι να τραβήξουν χρήματα κάτω από τα στρώματά τους για να βοηθήσουν να πληρώσουν για αυτόν τον πόλεμο», είπε ο οικονομολόγος στη DW.

 Ενώ ορισμένοι Ουκρανοί έχουν κρυμμένο πλούτο σε υπεράκτια κέντρα ή εκτός του τραπεζικού συστήματος, εκατομμύρια άνθρωποι μετά βίας επιβιώνουν με τις εναπομείνασες αποταμιεύσεις τους.  Αντιμέτωποι με τις αυξανόμενες τιμές, την ανεργία και τη διαφαινόμενη φτώχεια, μπορεί να μην έχουν άλλη εναλλακτική από το να κολλήσουν στα μετρητά τους.

Πηγή Deutsche Welle

 Επιμέλεια: Uwe Hessler