Οι τουρκικές τράπεζες αυτοσχεδιάζουν

Με τον πληθωρισμό της Τουρκίας να πλησιάζει το 70% μέχρι το τέλος του έτους, το σχέδιο να πειστούν οι καταθέτες να στραφούν σε κανονικές καταθέσεις με αποδόσεις πολύ κάτω από το ποσοστό πληθωρισμού φαίνεται μη βιώσιμο.

Οι νέοι κανόνες που εισήγαγε η κεντρική τράπεζα της Τουρκίας για την κατάργηση ενός δαπανηρού καταθετικού συστήματος που έχει σχεδιαστεί για να στηρίξει την τουρκική λίρα είναι πιθανό να ωθήσουν τις τράπεζες να αυξήσουν τα κρατικά τους ομόλογα και έτσι να βοηθήσουν στη χρηματοδότηση του κενού δημοσιονομικού ελλείμματος, λένε οι παρατηρητές της αγοράς.

Σύμφωνα με την κεντρική τράπεζα, οι κανονισμοί που ψηφίστηκαν στις 20 Αυγούστου στοχεύουν στη σταδιακή κατάργηση του λεγόμενου συστήματος καταθέσεων με προστασία συναλλάγματος , το οποίο εισήχθη τον Δεκέμβριο του 2021 ως έκτακτο μέτρο για τη διάσωση της λίρας που κατακλύζεται. Στο πλαίσιο του συστήματος, γνωστό και με το τουρκικό ακρωνύμιο KKM, οι καταθέτες που μετέτρεψαν λογαριασμούς σε σκληρό νόμισμα σε καταθέσεις σε λίρες καταβάλλονται από το κράτος αποζημίωση για οποιαδήποτε απόσβεση υπερβαίνει τους τόκους των καταθέσεων. Η κεντρική τράπεζα θέλει τώρα οι τράπεζες να ενθαρρύνουν σταδιακά τους καταθέτες της KKM να στραφούν σε κανονικούς λογαριασμούς σε λίρες. Οι τράπεζες που αποτυγχάνουν να επιτύχουν τους φιλόδοξους μεταβατικούς στόχους πρέπει να αγοράσουν επιπλέον κρατικά ομόλογα χαμηλής απόδοσης. 

Η κεντρική τράπεζα αύξησε δραστικά το επιτόκιο την Πέμπτη, φέρνοντάς το στο 25% από 17,5%. Ήταν η τρίτη και μεγαλύτερη αύξηση εδώ και πολλούς μήνες υπό μια νέα οικονομική ηγεσία που έχει υποσχεθεί «επιστροφή στις ορθολογικές πολιτικές» μετά την επανεκλογή του Προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στα τέλη Μαΐου. Η ανορθόδοξη άποψη του Ερντογάν ότι τα υψηλά ποσοστά προκαλούν υψηλό πληθωρισμό και η επιμονή του σε μια πολιτική χαμηλών επιτοκίων τα τελευταία χρόνια κατηγορούνται ευρέως για τα τρέχοντα οικονομικά δεινά της Τουρκίας.

Το σχέδιο KKM βοήθησε να αναχαιτιστεί ένα κύμα δολαριοποίησης που πυροδότησε μια σειρά μειώσεων επιτοκίων από την κεντρική τράπεζα κατόπιν εντολής του Ερντογάν, ο οποίος προσπάθησε να κρατήσει την οικονομία ζεστή ενόψει των εκλογών παρά τον εκτοξευόμενο πληθωρισμό. Οι καταθέσεις της KKM έχουν αυξηθεί σε περίπου 124 δισεκατομμύρια δολάρια, αντιπροσωπεύοντας το 26% του συνόλου των καταθέσεων σε τουρκικές τράπεζες. 

Τώρα που ο πληθωρισμός φαίνεται να πλησιάζει το 70% μέχρι το τέλος του έτους, το σχέδιο να πειστούν οι καταθέτες της KKM να στραφούν σε κανονικές καταθέσεις σε λίρες με αποδόσεις πολύ κάτω από το ποσοστό πληθωρισμού φαίνεται μη βιώσιμο. Οι τράπεζες αναμένεται να συναινέσουν στη λήψη κρατικών ομολόγων αντί να αυξήσουν τα επιτόκια των καταθέσεων σε λίρες. 

Ορισμένοι οικονομολόγοι υποψιάζονται ότι οι νέοι κανονισμοί αφορούν περισσότερο το άρμεγμα των τραπεζών για τη χρηματοδότηση μέρους του δημοσιονομικού ελλείμματος παρά τον τερματισμό του συστήματος KKM. Η Άγκυρα, υποστηρίζουν, γνωρίζει ότι οι τράπεζες μπορούν να ανεχθούν να διατηρούν περισσότερα κρατικά ομόλογα χαμηλής απόδοσης, δεδομένων των μεγάλων κερδών που πραγματοποίησαν το 2022 και το πρώτο εξάμηνο του τρέχοντος έτους.

Όσον αφορά τις καταθέσεις που πρέπει να απογαλακτιστούν από το KKM, πόσα από αυτά τα χρήματα θα μπορούσαν να μετατραπούν πίσω σε σκληρό νόμισμα είναι δύσκολο να πούμε και το σχέδιο παιχνιδιού της κυβέρνησης παραμένει άγνωστο. 

Όπως πολλοί άλλοι παρατηρητές, το στέλεχος της χρηματοπιστωτικής αγοράς Iris Cibre πιστεύει ότι η Άγκυρα στέλνει αντικρουόμενα μηνύματα για τη νέα οικονομική πολιτική της. «Μόλις πριν από ένα μήνα είπαν ότι θα στηρίξουν το ΚΚΜ με φοροαπαλλαγές. Μόλις πριν από ένα μήνα εξέφρασαν ανοιχτά την ικανοποίησή τους για τη μείωση των καταθετικών επιτοκίων. Μόλις πριν από ένα μήνα έκαναν λόγο για απλοποίηση. Τώρα, ρίχνουν όλες αυτές τις δηλώσεις στον κάδο των σκουπιδιών [εκδίδοντας] περίπλοκους κανονισμούς που καθιστούν σαφές ότι οι βαθιά αρνητικές πραγματικές αποδόσεις θα συνεχιστούν», έγραψε η Cibre στο Twitter μετά την ανακοίνωση της 20ης Αυγούστου. Η νομισματική πολιτική της Άγκυρας βασίζεται στο «κούνημα του ραβδιού στις τράπεζες», πρόσθεσε. 

Για μια σαφέστερη εικόνα της μελλοντικής πορείας, οι οικονομικοί παράγοντες ελπίζουν ότι η κυβέρνηση θα σκιαγραφήσει ένα συνεπές οικονομικό όραμα όταν θα παρουσιάσει το νέο μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα της τον επόμενο μήνα. 

Το σύστημα KKM συνδέει αποτελεσματικά τις αποταμιεύσεις σε ξένο συνάλλαγμα, δεν πειράζει που η Άγκυρα το αποκάλεσε διαδικασία «λιραίωσης». Η μετατροπή λογαριασμών σε σκληρό νόμισμα σε καταθέσεις σε λίρες, που επίσης ενθαρρύνθηκε με φοροαπαλλαγές, σήμαινε ροή ξένου νομίσματος προς την κεντρική τράπεζα, αλλά η τράπεζα πούλησε πολύ μεγαλύτερα ποσά σε μια προσπάθεια να διατηρήσει τη λίρα σταθερή ενόψει των εκλογών. Το καθεστώς συνέβαλε στην παράταση της διάρκειας ζωής των βαθιά αρνητικών πραγματικών αποδόσεων, με τον πληθωρισμό της Τουρκίας να γίνεται ένας από τους υψηλότερους στον κόσμο. Πάνω απ 'όλα, η ήδη στρεβλή κατανομή εισοδήματος και πλούτου της χώρας έχει επιδεινωθεί περαιτέρω, με το σχέδιο να καταβροχθίζει περισσότερα από 700 δισεκατομμύρια λίρες (27,2 δισεκατομμύρια δολάρια) από τα κρατικά ταμεία - κυρίως χρήματα των φορολογουμένων - σε μόλις 18 μήνες. 

Ο Κερίμ Ρότα, πρώην ανώτερος τραπεζίτης τώρα στο αντιπολιτευόμενο Κόμμα του Μέλλοντος, πιστεύει ότι η πολιτική των χαμηλών επιτοκίων έχει αφήσει μια μόνιμη ζημιά. «Έγινε μια άγρια μεταφορά πλούτου σε όσους μπορούσαν να έχουν πρόσβαση σε δάνεια με τόκους πολύ χαμηλότερα από τον πληθωρισμό. Για τον ίδιο λόγο, έχουμε γίνει η χώρα με την υψηλότερη πραγματική αύξηση στις τιμές των κατοικιών και των ενοικίων», έγραψε στο Twitter η Rota ως αντίδραση στους νέους κανόνες. Πρόσθεσε, «Η πρόθεση για ανατροπή του KKM και των αρνητικών πραγματικών αποδόσεων είναι σωστή, αλλά αυτό δεν θα είναι εύκολο να επιτευχθεί. Οι κάτοχοι αποταμίευσης και οι επενδυτές έχουν χάσει τόση εμπιστοσύνη στο νόμισμά μας που δύσκολα θα μπορούσε κανείς να το κερδίσει πίσω απλώς με τη διαφορά επιτοκίου μεταξύ δύο εργαλείων.»

Εν τω μεταξύ, ο επικεφαλής του μεγαλύτερου ιδιωτικού δανειστή της Τουρκίας Isbank, Hakan Aran, είπε ανοιχτά ότι η τράπεζά του θα αψηφούσε τις οδηγίες της κεντρικής τράπεζας να καταργήσει σταδιακά τους λογαριασμούς KKM. "Το εργαλείο KKM παραμένει το πιο ελκυστικό εργαλείο παρά τις πρόσφατες αποφάσεις", δήλωσε ο Aran στο τουρκικό κανάλι Bloomberg HT αυτή την εβδομάδα. "Και οι καταθέσεις σε ξένο νόμισμα εξακολουθούν να αντιπροσωπεύουν το 43% του συνόλου των καταθέσεων. Η Isbank δεν θα συμβουλεύει τους πελάτες της KKM να επιστρέψουν στις [κανονικές] καταθέσεις σε λίρες».

Τόνισε ότι η τράπεζα θα αντέξει τις κυρώσεις. «Θα λάβουμε τις ενέργειες που απαιτούνται οικονομικά και εάν αυτό οδηγήσει σε κυρώσεις, θα πληρώσουμε αυτές τις κυρώσεις, αλλά δεν θα το αντικατοπτρίσουμε στους πελάτες μας», είπε.

Σε ένδειξη ότι η Is Bank δεν είναι μόνη, οι περισσότερες μεγάλες τράπεζες απέφυγαν να αυξήσουν δραστικά τα επιτόκια καταθέσεων σε λίρες για να προσελκύσουν πελάτες μακριά από το σύστημα KKM, δείχνοντας περισσότερο διατεθειμένες να επιβάλουν το πρόστιμο για ομόλογα χαμηλής απόδοσης παρά να επωμιστούν το βάρος της αύξησης των επιτοκίων καταθέσεων. . 

Οι τράπεζες που αρμέγουν μέσω τέτοιων κυρώσεων μπορεί να είναι μυστικός στόχος της κυβέρνησης. Τέτοιες υποψίες έχουν ενισχυθεί από το γεγονός ότι οι κρατικοί δανειστές, οι οποίοι ελέγχουν σχεδόν το ήμισυ της τραπεζικής αγοράς, μπορούν να αυξήσουν τα επιτόκια καταθέσεων για να ενθαρρύνουν τη μετάβαση από την KKM στις κανονικές καταθέσεις σε λίρες, αλλά δεν έχουν κάνει αυτό το βήμα.

Η κυβέρνηση προφανώς ελπίζει ότι η ποινή των ομολόγων θα τη βοηθήσει να χρηματοδοτήσει μέρος του δημοσιονομικού της ελλείμματος, το οποίο είναι πιθανό να φτάσει περισσότερο από το 10% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος μέχρι το τέλος του έτους. Και οι τράπεζες είναι πιθανό να το ανεχτούν, δεδομένων των πολύ μεγάλων κερδών που σημείωσαν την τελευταία διετία. 

Πηγή Al monitor