Σοκ και δέος

Ο συνεχιζόμενος πόλεμος στην Ουκρανία έχει αμβλύνει τις προοπτικές μιας μετα-πανδημικής οικονομικής ανάκαμψης για τις αναδυόμενες και αναπτυσσόμενες οικονομίες στην περιοχή της Ευρώπης και της Κεντρικής Ασίας, αναφέρει η Οικονομική Ενημέρωση της Παγκόσμιας Τράπεζας 

Η οικονομική δραστηριότητα θα παραμείνει σε βαθιά ύφεση μέχρι το επόμενο έτος, ενώ αναμένεται ελάχιστη ανάπτυξη 0,3% το 2023, καθώς οι κλυδωνισμοί των τιμών της ενέργειας συνεχίζουν να επηρεάζουν την περιοχή. Μέχρι στιγμής, ωστόσο, η περιοχή έχει αντέξει την καταιγίδα της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία καλύτερα από ό,τι είχε προβλεφθεί προηγουμένως. Η περιφερειακή παραγωγή αναμένεται τώρα να συρρικνωθεί κατά 0,2% φέτος, αντανακλώντας την ανάπτυξη πάνω από τις προσδοκίες σε ορισμένες από τις μεγαλύτερες οικονομίες της περιοχής και τη συνετή παράταση των προγραμμάτων τόνωσης της περιόδου της πανδημίας από ορισμένες κυβερνήσεις.

Η οικονομία της Ουκρανίας αναμένεται τώρα να συρρικνωθεί κατά 35% φέτος, αν και η οικονομική δραστηριότητα είναι σημαδεμένη από την καταστροφή του παραγωγικού δυναμικού, τις ζημιές στη γεωργική γη και τη μειωμένη προσφορά εργασίας, καθώς περισσότεροι από 14 εκατομμύρια άνθρωποι εκτιμάται ότι έχουν εκτοπιστεί. Σύμφωνα με πρόσφατες εκτιμήσεις της Παγκόσμιας Τράπεζας, οι ανάγκες ανάκαμψης και ανασυγκρότησης σε όλους τους κοινωνικούς, παραγωγικούς τομείς και τους τομείς υποδομών ανέρχονται σε τουλάχιστον 349 δισεκατομμύρια δολάρια, ποσό που είναι περισσότερο από 1,5 φορά μεγαλύτερο από το μέγεθος της προπολεμικής οικονομίας της Ουκρανίας το 2021.

"Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία προκάλεσε μια από τις μεγαλύτερες κρίσεις ανθρώπινων εκτοπισμών και επέβαλε βαρύ φόρο στην ανθρώπινη και οικονομική ζωή", δήλωσε η Anna Bjerde, Αντιπρόεδρος της Παγκόσμιας Τράπεζας για την περιοχή της Ευρώπης και της Κεντρικής Ασίας. "Η Ουκρανία εξακολουθεί να χρειάζεται τεράστια οικονομική στήριξη καθώς ο πόλεμος μαίνεται αναίτια, καθώς και για έργα ανάκαμψης και ανασυγκρότησης που θα μπορούσαν να ξεκινήσουν γρήγορα".

Η παγκόσμια οικονομία συνεχίζει να αποδυναμώνεται από τον πόλεμο μέσω σημαντικών διαταραχών στο εμπόριο και σοκ στις τιμές των τροφίμων και των καυσίμων, τα οποία συμβάλλουν στον υψηλό πληθωρισμό και στην επακόλουθη σύσφιξη των παγκόσμιων συνθηκών χρηματοδότησης. Η δραστηριότητα στη ζώνη του ευρώ, τον μεγαλύτερο οικονομικό εταίρο για τις αναδυόμενες και αναπτυσσόμενες οικονομίες (EMDE) της Ευρώπης και της Κεντρικής Ασίας, επιδεινώθηκε αισθητά το δεύτερο εξάμηνο του 2022, λόγω των προβληματικών αλυσίδων εφοδιασμού, των αυξημένων χρηματοοικονομικών πιέσεων και της πτώσης της εμπιστοσύνης των καταναλωτών και των επιχειρήσεων. Οι πιο επιζήμιες επιπτώσεις της εισβολής, ωστόσο, είναι η εκτίναξη των τιμών της ενέργειας εν μέσω μεγάλων μειώσεων της ρωσικής ενεργειακής προσφοράς.

Οι υποβαθμίσεις των προβλέψεων για την ανάπτυξη το 2023 είναι ευρείας κλίμακας σε όλες τις χώρες της ΕΜΕΔ στην Ευρώπη και την Κεντρική Ασία, καθώς οι περιφερειακές προοπτικές υπόκεινται σε σημαντική αβεβαιότητα. Ο παρατεταμένος ή εντεινόμενος πόλεμος θα μπορούσε να προκαλέσει σημαντικά μεγαλύτερες οικονομικές και περιβαλλοντικές ζημίες και μεγαλύτερες δυνατότητες κατακερματισμού του διεθνούς εμπορίου και των επενδύσεων. Ο κίνδυνος χρηματοοικονομικής πίεσης παραμένει επίσης αυξημένος, δεδομένων των υψηλών επιπέδων χρέους και του πληθωρισμού.

Ένα συμπλήρωμα της έκθεσης εξετάζει τον αντίκτυπο της ενεργειακής κρίσης. Ενώ οι παγκόσμιες τιμές για το πετρέλαιο, το φυσικό αέριο και τον άνθρακα αυξάνονται από τις αρχές του 2021, εκτινάχθηκαν στα ύψη μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, στέλνοντας τον πληθωρισμό σε επίπεδα που δεν έχουν παρατηρηθεί εδώ και δεκαετίες στην περιοχή. Αυτή η πρωτοφανής κρίση έχει επιπτώσεις τόσο στους καταναλωτές όσο και στις κυβερνήσεις - περιορίζοντας τη δημοσιονομική προσιτότητα, την παραγωγικότητα των επιχειρήσεων και την ευημερία των νοικοκυριών.

Περισσότερο θα πληγούν οι χώρες με μέτρια έως υψηλή εξάρτηση από τις εισαγωγές φυσικού αερίου για θέρμανση (που αντιπροσωπεύει το 30% της ενεργειακής ζήτησης), βιομηχανία ή ηλεκτρισμό, καθώς και οι χώρες που συνδέονται στενά με τις ενεργειακές αγορές της ΕΕ. Οι χώρες αυτές πρέπει να προετοιμαστούν για τις ελλείψεις φυσικού αερίου και να θέσουν σε εφαρμογή σχέδια έκτακτης ανάγκης για τον μετριασμό των χειρότερων επιπτώσεων στα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις, συμπεριλαμβανομένης της εξοικονόμησης ενέργειας, της ενίσχυσης της ενεργειακής απόδοσης και της εφαρμογής σχεδίων ποσόστωσης/τιμολόγησης. Οι εκστρατείες αλλαγής συμπεριφοράς που επικεντρώνονται στην αποδοτικότητα της θέρμανσης σε σπίτια και κτίρια, όπως η επανασφράγιση των παραθύρων και η προσθήκη μόνωσης, απαιτούν σχετικά ελάχιστες επενδύσεις και έχουν άμεσες επιπτώσεις.

"Οι επικαλυπτόμενες κρίσεις του πολέμου στην Ουκρανία, η συνεχιζόμενη πανδημία και η αύξηση των τιμών των τροφίμων και των καυσίμων αποτελούν οδυνηρές υπενθυμίσεις ότι οι κυβερνήσεις πρέπει να είναι προετοιμασμένες για τη διαχείριση μαζικών, απροσδόκητων σοκ που ξετυλίγονται πολύ γρήγορα", δήλωσε η κ. Bjerde. "Τα συστήματα κοινωνικής προστασίας, τα οποία αποτελούν το θεμέλιο των προσπαθειών καταπολέμησης της φτώχειας, πρέπει να εκσυγχρονιστούν ώστε να καταστούν αποτελεσματικά απέναντι σε σοκ καθώς και σε μακροπρόθεσμες προκλήσεις".

Η έκθεση περιλαμβάνει επίσης ιδιαίτερη έμφαση στα συστήματα κοινωνικής προστασίας της περιοχής, τα οποία διαδραμάτισαν κρίσιμο ρόλο στη στήριξη των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων κατά τη διάρκεια της πανδημίας και, πιο πρόσφατα, από τις επιπτώσεις του πολέμου στην Ουκρανία.

Η αντίδραση της περιοχής στην πανδημία περιελάμβανε δύο ευρείς τύπους μέσων πολιτικής: μέτρα προστασίας του εισοδήματος και μέτρα προστασίας της απασχόλησης. Η έκθεση αξιολογεί την αποτελεσματικότητα αυτών των μέτρων όσον αφορά την προώθηση της οικονομικής ανάπτυξης, τη μείωση της φτώχειας και τη διατήρηση των θέσεων εργασίας. Διαπιστώνει ότι, βραχυπρόθεσμα, οι υψηλότερες δαπάνες για μέτρα προστασίας της απασχόλησης σχετίζονταν με υψηλότερη απασχόληση και λιγότερη φτώχεια. Ωστόσο, η επίδραση αυτών των μέτρων στην ανάπτυξη είναι λιγότερο σαφής.

Αυτά τα διδάγματα από την πανδημία είναι διδακτικά στ