Κάθε δημοκράτης ξυπνάει κάθε πρωί γνωρίζοντας πότε τελειώνει η θητεία του. Κάθε δικτάτορας πρέπει να ξυπνάει γνωρίζοντας ότι η σημερινή μέρα μπορεί να είναι η τελευταία του. Κανείς δεν ξέρει πώς ή πότε θα τελειώσει η διακυβέρνηση της Τουρκίας από τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Άρθρο του The National Interest
Η φυλάκιση του πιθανού διεκδικητή του το 2023 καθιστά απίθανη μια δημοκρατική μετάβαση. Ένα πραξικόπημα είναι ομοίως απίθανο και οι Τούρκοι είναι πολύ δειλοί για να εξεγερθούν. Πιο πιθανό είναι να τον διεκδικήσει τελικά ο καρκίνος του παχέος εντέρου ή μια σφαίρα δολοφόνου.
Όπως και να τελειώσει το καθεστώς του Ερντογάν, ο θάνατός του είναι σίγουρος. Το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) δεν θα ξεπεράσει τον ιδρυτή του για περισσότερο από ένα ή δύο χρόνια. Με εξαίρεση το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP) του Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ, κανένα πολιτικό κόμμα που ιδρύθηκε ή καπελώθηκε από έναν χαρισματικό ηγέτη δεν επέζησε του θανάτου του ηγέτη αυτού. Το ΑΚΡ ήδη διασπάται καθώς ο Ερντογάν προωθεί όλο και περισσότερο την οικογένεια έναντι του κόμματος.
Αυτό που οι Τούρκοι πρέπει να σχεδιάσουν, αν όχι να απαντήσουν, είναι πώς θα αναιρέσουν τη ζημιά που έχει προκαλέσει ο Ερντογάν. Κάποιες υποθέσεις τις γνωρίζουν, αλλά πολλά άλλα παραμένουν κρυμμένα πίσω από μια φούσκα σιωπής που άφησε ο Ερντογάν με την εκταφή των κάποτε ζωντανών μέσων ενημέρωσης της Τουρκίας. Είναι μαγική σκέψη να πιστεύει κανείς ότι η πτώση του Ερντογάν θα δει την Τουρκία απλά να επιστρέφει στο status quo ante. Εξάλλου, οι δύο δεκαετίες του Ερντογάν στην εξουσία του επέτρεψαν να διαμορφώσει μια ολόκληρη γενιά. Περισσότεροι από 30 εκατομμύρια Τούρκοι πέρασαν από το σχολείο και εκπαιδεύτηκαν με βάση το πρόγραμμα σπουδών του Ερντογάν. Αναδιαμόρφωσε τη γραφειοκρατία και μετέτρεψε τον στρατό από προπύργιο του κοσμικού κινήματος σε μηχανή του ισλαμισμού.
Ακολουθούν τα ζητήματα με τα οποία οι Τούρκοι πρέπει να παλέψουν την επομένη της απομάκρυνσης ή του θανάτου του Ερντογάν.
Απο-ερντογανισμός
Πρώτον, θα υπάρξει εκκαθάριση; Μια από τις πιο αμφιλεγόμενες κινήσεις μετά την εισβολή στο Ιράκ το 2003 ήταν η απόφαση να επιδιωχθεί η απο-μπααθικοποίηση. Το κόμμα Μπάαθ ήταν ένα εργαλείο με το οποίο ο Ιρακινός πρόεδρος Σαντάμ Χουσεΐν προσπαθούσε να ελέγξει την κοινωνία και να εξασφαλίσει την εξουσία του. Η ανέλιξη στην αυστηρή ιεραρχία του απαιτούσε δοκιμασίες αφοσίωσης και ηθικούς συμβιβασμούς, αν και οι ανταμοιβές της αφοσίωσης μπορούσαν να είναι μεγάλες. Οι υποστηρικτές της απο-μπααθικοποίησης υποστήριξαν ότι η εκκαθάριση ήταν απαραίτητη τόσο για πρακτικούς όσο και για ηθικούς λόγους, ώστε να αποτραπεί η υπονόμευση της ανάκαμψης εκ των έσω από την παλιά φρουρά των Μπααθιστών και να δημιουργηθούν ανοίγματα για όσους δεν έκαναν ηθικούς συμβιβασμούς στην επιδίωξη της εξουσίας και του χρήματος. Οι αντίπαλοι υποστήριζαν ότι η συνεργασία με τους Μπααθιστές ήταν καλύτερη από το να τους αφήσουν εκτός συστήματος. Τελικά, οι αμερικανικές και ιρακινές αρχές κατέληξαν στην απομάκρυνση των τεσσάρων ανώτερων επιπέδων του κόμματος, επηρεάζοντας ίσως 40.000 Ιρακινούς από τα συνολικά μέλη του κόμματος που ανέρχονταν σε 2 εκατομμύρια. Ορισμένοι ιρακινοί πολιτικοί, ωστόσο, προχώρησαν περισσότερο προκειμένου να γονατίσουν τους πολιτικούς αντιπάλους.
Πρέπει να γίνει μια παράλληλη συζήτηση σχετικά με την Τουρκία. Θα διατηρήσουν τα μέλη του ΑΚΡ τις θέσεις τους ή η διαφθορά και η κατάχρηση εξουσίας θα τους αποκλείσει σε ένα μέλλον μετά τον Ερντογάν; Δεδομένης της σύνδεσης μεταξύ των λειτουργών του ΑΚΡ και ομάδων όπως η Hay'at Tahrir al-Sham που συνδέεται με την Αλ Κάιντα, το Ισλαμικό Κράτος ή η παραστρατιωτική οργάνωση SADAT, θα μπορούσε μια εκκαθάριση να οδηγήσει σε εξέγερση ή σε κύμα τρομοκρατίας;
Εκκαθάριση της γραφειοκρατίας
Ακόμη και αν μια μετα-Ερντογάν κυβέρνηση δεν προβεί σε απο-Ερντογανισμό, πώς θα αντιστρέψει η κυβέρνηση αυτή το αποτύπωμά του στη γραφειοκρατία και το εκπαιδευτικό σύστημα; Πριν από τον Ερντογάν, η είσοδος στα κορυφαία πανεπιστήμια και τη γραφειοκρατία της Τουρκίας ήταν μια αξιοκρατία που βασιζόταν στις βαθμολογίες των εξετάσεων. Ο Ερντογάν τόσο απένειμε στους αποφοίτους του Ιμάμ Χατίπ (τουρκικό θρησκευτικό σεμινάριο) μια διαφοροποίηση για να διογκώσει τις βαθμολογίες τους σε σχέση με εκείνους που φοιτούσαν σε κοσμικά λύκεια και πανεπιστήμια και, όταν αυτό δεν ήταν αρκετό, δημιούργησε έναν μηχανισμό συνεντεύξεων για να ωθήσει τους ισλαμιστές στην κορυφή. Θα διατηρήσουν αυτές οι ανειδίκευτες γραφειοκράτες τις θέσεις τους ή θα πρέπει να ξαναδώσουν εξετάσεις; Το ίδιο ισχύει και για τους εκπαιδευτικούς. Θα διατηρήσουν τις θέσεις τους όσοι προσλήφθηκαν για να "αναθρέψουν μια θρησκευτική γενιά";
Αποφυλάκιση πολιτικών κρατουμένων
Ο Ερντογάν έχει ξεπεράσει τους πραξικοπηματίες που κάποτε επέκρινε με την απόλυτη κλίμακα και το θράσος των συλλήψεων. Σχεδόν 100.000 Τούρκοι βρίσκονται στη φυλακή για φερόμενη συνέργεια στο πραξικόπημα του 2016, για την προέλευση του οποίου παραμένουν περισσότερα ερωτήματα παρά απαντήσεις. Πολλοί από τους συλληφθέντες φέρονται ως οπαδοί του εξόριστου θεολόγου Φετουλάχ Γκιουλέν, τον οποίο ο Ερντογάν κάποτε αγκάλιασε ως σύμμαχο, μέχρι που δεν χρειαζόταν πλέον τα οικονομικά ή πολιτικά δίκτυα του Γκιουλέν. Στη συνέχεια, υπάρχουν και οι πολλοί Κούρδοι που έχουν στοχοποιηθεί. Ενώ κατηγόρησε πολλούς για συμμετοχή στο Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν (PKK), ο Ερντογάν στοχοποίησε τους περισσότερους επειδή αντιτάχθηκαν στον εθνοτικό και θρησκευτικό σοβινισμό του. Άλλοι μαραζώνουν στη φυλακή επειδή πέρασαν πολύ χρόνο στο ΝΑΤΟ ή είχαν δυτική εκπαίδευση. Η πίεση για τη σύλληψη πολιτικών αντιπάλων όπως ο Σελαχατίν Ντεμιρτάς και ο Εκρέμ Ιμάμογλου δείχνει ότι ο Ερντογάν είναι ένας λεπτόδερμος δεσπότης που αντιλαμβάνεται ότι δεν μπορεί να κερδίσει μια ειλικρινή συζήτηση και έχει χάσει την υποστήριξη του λαού. Την πρώτη ημέρα της μετα-Ερντογάν εποχής, οι πύλες των φυλακών θα πρέπει να ανοίξουν και όλοι οι πολιτικοί κρατούμενοι να απελευθερωθούν.
Το Σύνταγμα
Ο Ερντογάν εδραίωσε την αυταρχική του λαβή στο έθνος με την αλλαγή του Συντάγματος. Οι Τούρκοι πρέπει να αναρωτηθούν αν έχουν βαρεθεί τη δικτατορία και θέλουν να αποκαταστήσουν ένα σύστημα ελέγχων και ισορροπιών. Αφού ο πρόεδρος Φραγκλίνος Ντελάνο Ρούσβελτ κέρδισε μια άνευ προηγουμένου τετραετία, οι Αμερικανοί και των δύο κομμάτων ανησυχούσαν ότι ο άθλος του θα έθετε τις βάσεις για μια μελλοντική δικτατορία. Σε απάντηση, το Κογκρέσο ψήφισε το 1947 μια συνταγματική τροποποίηση που περιόριζε τους προέδρους σε δύο θητείες. Αυτή η εικοστή δεύτερη τροπολογία τέθηκε σε ισχύ τέσσερα χρόνια αργότερα, όταν η Μινεσότα έγινε η τριακοστή έκτη πολιτεία που την επικύρωσε. Αμέσως μετά τον θάνατο ή την απομάκρυνση του Ερντογάν, οι Τούρκοι θα πρέπει να αποφασίσουν για την τύχη του ισχύοντος συντάγματός τους: ίσως να επιστρέψουν στο σύνταγμα του 1982,
Το Σύνταγμα
Ο Ερντογάν εδραίωσε την αυταρχική του κυριαρχία στο έθνος με την αλλαγή του Συντάγματος. Οι Τούρκοι πρέπει να αναρωτηθούν αν έχουν βαρεθεί τη δικτατορία και θέλουν να αποκαταστήσουν ένα σύστημα ελέγχων και ισορροπιών. Αφού ο πρόεδρος Φραγκλίνος Ντελάνο Ρούσβελτ κέρδισε μια άνευ προηγουμένου τετραετία, οι Αμερικανοί και των δύο κομμάτων ανησυχούσαν ότι το κατόρθωμά του θα έθετε τις βάσεις για μια μελλοντική δικτατορία. Σε απάντηση, το Κογκρέσο ψήφισε το 1947 μια συνταγματική τροποποίηση που περιόριζε τους προέδρους σε δύο θητείες. Αυτή η εικοστή δεύτερη τροπολογία τέθηκε σε ισχύ τέσσερα χρόνια αργότερα, όταν η Μινεσότα έγινε η τριακοστή έκτη πολιτεία που την επικύρωσε. Αμέσως μετά τον θάνατο ή την απομάκρυνση του Ερντογάν, οι Τούρκοι θα πρέπει να αποφασίσουν για την τύχη του ισχύοντος συντάγματός τους: ίσως να επιστρέψουν στο σύνταγμα του 1982, ελλείψει ορισμένων ή όλων των αναθεωρήσεων του 2017. Τουλάχιστον, θα μπορούσαν να τροποποιήσουν το σύνταγμά τους, προσθέτοντας όρια θητείας για να διασφαλίσουν ότι δεν θα έρθει δικτάτορας μετά τον Ερντογάν.
Συντάξεις
Ένα συναφές ζήτημα θα είναι η καταβολή των συντάξεων. Ο Ερντογάν έχει χρησιμοποιήσει ως όπλο τις συντάξεις για να εξαθλιώσει τους πολιτικούς αντιπάλους. Πολλοί αξιωματικοί του στρατού που υπηρέτησαν πατριωτικά την πατρίδα τους ζουν τώρα στη φτώχεια, με τις γυναίκες και τα παιδιά τους άπορα. Η έχθρα του Ερντογάν είναι τέτοια που θα στοχοποιήσει κάθε Τούρκο που τους κάνει δωρεά. Θα κάνει το ίδιο μια τουρκική κυβέρνηση μετά τον Ερντογάν με τους λειτουργούς του ΑΚΡ και εκείνους στο τουρκικό Γενικό Επιτελείο που σήμερα υπηρετούν ένα πολιτικό κόμμα περισσότερο από την πατρίδα τους; Ομοίως, θα αποκαταστήσει μια μετα-Ερντογάν κυβέρνηση τις ακυρωμένες συντάξεις στο σύνολό τους και με τόκο;
Κατασχέσεις και αποκατάσταση
Ο Ερντογάν κατέστρεψε ζωές με ψευδείς φορολογικές δεσμεύσεις, ελέγχους και πρόστιμα για να χρεοκοπήσει πολιτικούς αντιπάλους ή να τους αναγκάσει να πουλήσουν εταιρείες, ακίνητα και μέσα ενημέρωσης. Θα αντέξουν αυτές οι κατασχέσεις και οι εκποιήσεις; Ή θα ανακτήσουν οι επιχειρηματίες που έπεσαν θύματα του Ερντογάν και των μπράβων του την προηγούμενη περιουσία τους; Ο προσδιορισμός της κυριότητας των αμφισβητούμενων περιουσιών δεν θα είναι εύκολος. Εάν ένα συμβούλιο ενεργεί ως φορέας εκμετάλλευσης, ποια θα είναι η σύνθεσή του και το χρονοδιάγραμμα;
Η άλλη πλευρά του ζητήματος της δήμευσης είναι αν η νέα κυβέρνηση θα δημεύσει την περιουσία που ανήκει στον Ερντογάν, την οικογένειά του και τους επιχειρηματικούς του εταίρους. Από τη μία πλευρά, θα υπήρχε ένα στοιχείο δικαιοσύνης σε αυτό, και μπορεί να είναι απαραίτητο για την αποκατάσταση της τουρκικής μεσαίας τάξης, δεδομένου ότι ο Ερντογάν προσπάθησε να μονοπωλήσει βασικές βιομηχανίες όπως οι κατασκευές. Από την άλλη, διαιωνίζει έναν κύκλο εκδίκησης που προϋπήρχε του Ερντογάν. Ένα συναφές θέμα θα είναι η αποκατάσταση. Ο Ερντογάν έχει καταστρέψει ζωές με ψευδείς κατηγορίες. Θα δικαιούνται αποζημίωση όσοι έχουν φυλακιστεί ή τα μέλη των οικογενειών όσων σκοτώθηκαν στη φυλακή ή στις ερντογανικές πολιτοφυλακές όπως η SADAT; Αν ναι, από πού;
Αλήθεια και συμφιλίωση
Όλοι αυτοί οι παράγοντες υποδεικνύουν επίσης την ανάγκη για μια Επιτροπή Αλήθειας και Συμφιλίωσης. Αν και η επιτροπή της Νότιας Αφρικής μετά το Απαρτχάιντ είναι η πιο γνωστή, έχουν υπάρξει περισσότερες από τρεις δωδεκάδες τέτοιες οντότητες, σε χώρες που κυμαίνονται από τη Νότια Κορέα έως τη Σιέρα Λεόνε, από τη Χιλή έως τον Καναδά. Μια Επιτροπή Αλήθειας και Συμφιλίωσης θα μπορούσε να καλύψει μεγάλο έδαφος στην Τουρκία, αντιμετωπίζοντας ζητήματα όπως η προέλευση του πραξικοπήματος, η διαφθορά και η δωροδοκία της δικαιοσύνης για την ενίσχυση του ΑΚΡ και η κακοποίηση των δυνάμεων ασφαλείας κατά των Κούρδων και των Αλεβιτών. Άλλα θέματα θα μπορούσαν επίσης να περιλαμβάνουν τη βοήθεια που παρείχε η τουρκική υπηρεσία πληροφοριών στο Ισλαμικό Κράτος και άλλους τρομοκράτες με έδρα τη Συρία, καθώς και τις βομβιστικές επιθέσεις με ψεύτικη σημαία στην Άγκυρα και την Κωνσταντινούπολη. Θα μπορούσε να υπάρξει ένα ειδικό φόρουμ για τους δημοσιογράφους ώστε να αναγνωρίσουν την πίεση υπό την οποία λειτουργούσαν και, σε ορισμένες περιπτώσεις, τις ανταμοιβές που λάμβαναν για την αναπαραγωγή των ψεμάτων του Ερντογάν.
Ο τάφος του Ερντογάν
Σε περίπτωση που ο Ερντογάν πεθάνει εν ενεργεία, η νέα τουρκική κυβέρνηση θα βρεθεί αντιμέτωπη με το ερώτημα πώς θα τον θάψει. Ο Ατατούρκ και ο διάδοχός του Ισμέτ Ινονού αναπαύονται σε ένα μαυσωλείο στην καρδιά της Άγκυρας. Πολλοί άλλοι πρόεδροι και πρωθυπουργοί βρίσκονται θαμμένοι σε διάφορα νεκροταφεία στην Άγκυρα, την Κωνσταντινούπολη, την Ισπάρτα ή την Προύσα. Ωστόσο, δεν αναπαύονται όλοι οι ηγέτες. Ενώ η ιρακινή κυβέρνηση έθαψε τον Σαντάμ έξω από το Τικρίτ, στο χωριό του, οι φήμες λένε ότι πολιτοφύλακες πήραν το πτώμα του. Ο Μοχάμεντ Ρεζά Σαχ, ο τελευταίος σάχης του Ιράν, είναι θαμμένος στην Αίγυπτο. Η σορός του πατέρα του Ρεζά Σαχ ανακαλύφθηκε μόλις πρόσφατα σε έναν ασύλητο τάφο κοντά στην Τεχεράνη. Ένα νέο καθεστώς θα μπορούσε να αφήσει τον τάφο του Ερντογάν χωρίς σήμανση για να αποτρέψει το ενδεχόμενο να γίνει τόπος προσκυνήματος ή απλώς για να τον κρατήσει ασφαλή από εκείνους που θα ήθελαν να ξεσπάσουν την έχθρα τους στον τάφο του.
Πηγή : The National Interest
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Γηξκ.