Ποια μεγάλη δύναμη βγαίνει ισχυρότερη από τρία χρόνια σοκ - πρώτα από την πανδημία Corona και μετά από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία; Η απλούστερη απάντηση είναι: καμία. Όλες οι παγκόσμιες δυνάμεις παρουσίασαν τρωτά σημεία που είχαν σημασία. Το πιο εντυπωσιακό, ωστόσο, είναι ότι από γεωπολιτική άποψη, η αδυναμία της Κίνας είναι πιθανό να γίνει το νέο κεντρικό ζήτημα.
Μέχρι πρότινος, πολλοί παρατηρητές θεωρούσαν τη χώρα ως ατμόπλοιο. Η Κίνα φαινόταν προορισμένη να γίνει η μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου και, με τον καιρό, να κυριαρχήσει όχι μόνο στην ασιατική γειτονιά της, αλλά και στον υπόλοιπο κόσμο. Τώρα, ωστόσο, υπάρχουν πολλές ενδείξεις ότι η χώρα βρίσκεται σε σοβαρό πρόβλημα. Η πολιτική Zero Covid έσωσε ζωές, αλλά οδήγησε επίσης σε μια παγίδα που η ίδια δημιούργησε. Η οικονομική ανάπτυξη καταπνίγεται και οι συνθήκες έχουν προκαλέσει τις πρώτες πανεθνικές διαδηλώσεις μετά την Τιενανμέν το 1989.
Μπορούν οι διαμαρτυρίες να επαναληφθούν;
Ο Σι Τζινπίνγκ, στην πραγματικότητα ο Κινέζος ηγέτης με τη μεγαλύτερη εξουσία από την εποχή του Μάο, αντιμετωπίζει την πιο σημαντική αμφισβήτηση της εξουσίας του από τότε που ανέλαβε τα καθήκοντά του. Πράγματι, οι έλεγχοι των κρατικών παρεμβάσεων ως απάντηση στις διαμαρτυρίες. Αλλά ο κινεζικός πληθυσμός εξακολουθεί να βρίσκεται αναλογικά υπό εξαιρετικά περιοριστικά μέτρα. Υπάρχει ο κίνδυνος να επαναληφθούν τα ράλι τους επόμενους μήνες.
Στη γεωπολιτική, αυτό που έχει σημασία δεν είναι η απόλυτη ισχύς αλλά η σχετική ισχύς. Η Κίνα είδε τη Δύση στο έλεός της και αισθάνθηκε αναλόγως ενθαρρυμένη. Είναι όμως καιρός να αναθεωρήσουμε τα μελλοντικά σενάρια της χώρας. Μια φάση αναταραχής ή παρακμής διαφαίνεται στον ορίζοντα και στην Κίνα.
Εάν συνεχιστεί η τρέχουσα αργή οικονομική ανάπτυξη, η Κίνα μπορεί να μην αφήσει ποτέ πίσω της τις Ηνωμένες Πολιτείες στον τομέα αυτό. Ο πληθυσμός της χώρας γερνάει με ταχείς ρυθμούς -όπως και ο πληθυσμός της Ιαπωνίας πριν από αυτήν- και έχει ήδη αρχίσει να συρρικνώνεται. Αλλά ο μεγαλύτερος παράγοντας αβεβαιότητας κρύβεται ακριβώς στην επιρροή που θα μπορούσε να έχει η νέα αδυναμία της χώρας στις πολιτικές και στρατιωτικές αποφάσεις της.
Η Δύση με ούριο άνεμο
Ας δούμε εν συντομία την κατάσταση των άλλων υπερδυνάμεων. Οι Ηνωμένες Πολιτείες έδωσαν κακή εικόνα κατά το πρώτο έτος της πανδημίας, καθώς ο κρατικός μηχανισμός τους ήταν εμφανώς καταπονημένος. Επιπλέον, η φήμη της αμερικανικής δημοκρατίας και των θεσμών της υπέστη πλήγμα επί Ντόναλντ Τραμπ, ιδίως με την απόπειρα εξέγερσης στις 6 Ιανουαρίου 2021.
Από την άλλη πλευρά, οι αμερικανικές και ευρωπαϊκές φαρμακευτικές εταιρείες έχουν αποδείξει τη συνεχιζόμενη υπεροχή της δυτικής τεχνολογίας. Σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα και σε ποσότητες ρεκόρ, ανέπτυξαν και διέθεσαν αποτελεσματικά εμβόλια και θεραπείες. Αυτό επέτρεψε στη Δύση να επιστρέψει σε μια κατά προσέγγιση οικονομική και κοινωνική κανονικότητα ταχύτερα από την Κίνα.
Τα δημοσιονομικά μέτρα μαρτυρούσαν επίσης την ανθεκτικότητα των παλαιών δυνάμεων, όπως και οι σκληρές οικονομικές κυρώσεις κατά της Ρωσίας, τις οποίες συνυπέγραψε η Ιαπωνία. Με επικεφαλής την Αμερική, η Δύση μπορεί επίσης να διεκδικήσει το τεχνολογικό προβάδισμα όσον αφορά το πολεμικό υλικό- αυτό είχε καθοριστική επίδραση στην πορεία του πολέμου στην Ουκρανία τους τελευταίους μήνες. Λόγω του ενεργειακού σοκ, οι δυτικές χώρες αντιμετωπίζουν δύσκολες οικονομικές στιγμές, αλλά δεν φαίνονται να μην είναι κατάλληλα προετοιμασμένες γι' αυτές.
Η Ινδία έχει μέλλον, η Ρωσία παρελθόν
Η Ινδία, η αυτοαποκαλούμενη υπερδύναμη στην παραγωγή εμβολίων, ανέμενε ώθηση κατά τη διάρκεια της πανδημίας του κοροναϊού. Ωστόσο, η δική της κορύφωση της πανδημίας το 2021 οδήγησε σε απαγόρευση των εξαγωγών για μήνες, με αποτέλεσμα η υποήπειρος να χάσει πολλούς φίλους στον αναπτυσσόμενο κόσμο.
Η ουδέτερη στάση της Ινδίας έναντι της Ρωσίας έχει με τη σειρά της κοστίσει τη συμπάθεια της χώρας στη Δύση και οι κίνδυνοι της εξάρτησης από την (κατώτερη) ρωσική στρατιωτική τεχνολογία γίνονται εμφανείς. Το θετικό είναι ότι η Ινδία πρόκειται να ξεπεράσει την Κίνα ως η πολυπληθέστερη χώρα στον κόσμο. Αυτό όμως σημαίνει επίσης ότι το δυναμικό ενέργειας της Ινδίας βρίσκεται ακόμη στο μέλλον.
Η Ρωσία έχει περάσει μια άσχημη πανδημία - με επίσημο ποσοστό θνησιμότητας συγκρίσιμο με εκείνο των δυτικοευρωπαϊκών χωρών, αν και η πραγματική θνησιμότητα είναι πιθανότατα πολύ υψηλότερη. Το εμβόλιο Sputnik αποδείχθηκε αναποτελεσματικό, δύσκολο στην παραγωγή και όχι πολύ δημοφιλές. Επιπλέον, η οικονομία έχει υποφέρει σε μεγάλο βαθμό από την κατάρρευση των τιμών της ενέργειας και των πρώτων υλών κατά τη διάρκεια της πανδημίας - απώλειες που η χώρα μόλις τώρα αντισταθμίζει με αυξήσεις τιμών.
Ανεξάρτητα από την έκβαση του πολέμου στην Ουκρανία, η Ρωσική Ομοσπονδία έχει υποβαθμιστεί σε μια δεύτερης κατηγορίας στρατιωτική δύναμη. Με τη χρήση ορυκτών καυσίμων να βρίσκεται αναμφισβήτητα στο αποκορύφωμά της, η χώρα βασίζεται σε ένα εύθραυστο οικονομικό μοντέλο.
Οι αποτυχίες της Κίνας
Ας επιστρέψουμε στην Κίνα εν κατακλείδι. Για μεγάλο μέρος της πανδημίας, η χώρα βρισκόταν πίσω από κλειστά σύνορα, με την πολιτική της ηγεσία να δείχνει μάλλον εφησυχασμένη. Στα μάτια των Κινέζων, ο αγώνας των ΗΠΑ, του Ηνωμένου Βασιλείου και της ΕΕ με τον ιό αποτελούσε απόδειξη της ανωτερότητας του δικού τους συστήματος- η Δύση φαινόταν να βρίσκεται σε αναπόφευκτη παρακμή.
Στην πραγματικότητα, η Κίνα αρχικά τα πήγε καλά στην ανάπτυξη και την παραγωγή εμβολίων: δύο κινεζικές εταιρείες παρήγαγαν σχεδόν το ήμισυ του παγκόσμιου όγκου το 2021- επιπλέον, το Μεσαίο Βασίλειο ασχολήθηκε με τη "διπλωματία των εμβολίων" προμηθεύοντας φτωχά μέρη του κόσμου. Σε κάθε περίπτωση, η Κίνα είναι ο μεγαλύτερος δανειστής αυτών των χωρών εδώ και αρκετά χρόνια, και στις 4 Φεβρουαρίου 2022, ο Σι και ο Πούτιν υπέγραψαν μια "στρατηγική εταιρική σχέση" που διακήρυξε ως κοινό στόχο το τέλος της δυτικής κυριαρχίας στους παγκόσμιους θεσμούς.
Όλα αυτά υποτίθεται ότι θα έκαναν την Κίνα να φανεί καλή και ίσως ακόμη και νικήτρια, αλλά αυτό έχει τελειώσει τώρα. Η πολιτική μηδενικού εμβολιασμού έχει πάει εντελώς στραβά, κυρίως λόγω της χαμηλής αποτελεσματικότητας των κινεζικών εμβολίων και των ποσοστών εμβολιασμού μεταξύ των ηλικιωμένων Κινέζων. Ενώ στη Δύση ο κίνδυνος σοβαρών ασθενειών και θανάτου από τον κοβίδιο έχει μειωθεί δραστικά, η Κίνα δεν έχει καταφέρει να επιτύχει αυτή τη μείωση.
Επιπλέον, η κινεζική οικονομία πληρώνει υψηλό τίμημα για το δραστικό σφράγισμά της. Η διεθνής φήμη της χώρας έχει επίσης υποφέρει: Η διπλωματία της ανοσοποίησης απέτυχε και η χώρα έχει τώρα να αντιμετωπίσει μια σειρά από κρίσεις δημόσιου χρέους σε χώρες οφειλέτες. Για να μην αναφέρουμε την αποτυχία του δηλωμένου "στρατηγικού εταίρου" της στην Ουκρανία, η οποία οδήγησε έμμεσα σε παγκόσμιο σοκ στις τιμές των τροφίμων και της ενέργειας.
Ακόμη και αν η χαλάρωση συνεχιστεί, η κινεζική οικονομία είναι απίθανο να ανακτήσει γρήγορα την προηγούμενη δύναμή της, καθώς αντιμετωπίζει ταυτόχρονα δύο ακόμη πλήγματα. Τα ακίνητα και οι κατασκευές αντιπροσωπεύουν μεγάλο μερίδιο του ΑΕΠ της Κίνας τα τελευταία χρόνια (ορισμένες εκτιμήσεις ανεβάζουν το μερίδιο στο 30%). Τώρα οι επιχειρήσεις αυτές καταρρέουν σε πολλές μεγάλες πόλεις. Η μεγαλύτερη χρηματοπιστωτική αστάθεια μπορεί να αποφευχθεί χάρη στον κυβερνητικό έλεγχο των τραπεζών. Ωστόσο, η μεγάλη συμβολή του τομέα των ακινήτων στην οικονομική ανάπτυξη έχει εκλείψει, πιθανότατα για πολλά χρόνια.
Το δεύτερο πλήγμα είναι ότι η Κίνα υπέστη σοβαρούς καύσωνες και ξηρασία αυτό το καλοκαίρι. Προκάλεσαν ανθρώπινο πόνο και μείωσαν δραστικά την παροχή υδροηλεκτρικής ενέργειας. Έτσι, η χώρα βρέθηκε σε χειρότερη θέση για το παγκόσμιο σοκ στις τιμές της ενέργειας - παρά τις ρωσικές προμήθειες σε τιμές έκπτωσης.
Το τέλος της έκρηξης
Στην Κίνα, η τρέχουσα αδυναμία μπορεί να είναι προσωρινή, με την έννοια ότι είναι δυνατή κάποια ανάκαμψη. Γνωρίζουμε όμως επίσης ότι η εποχή της ταχείας ανάπτυξης έχει οριστικά τελειώσει λόγω της γήρανσης της κοινωνίας. Και τεχνολογικά, παρ' όλες τις προόδους στην τεχνητή νοημοσύνη και την κρατική επιτήρηση, η Κίνα παραμένει πολύ πίσω από τη Δύση, ιδίως στους ημιαγωγούς.
Αυτό θα πρέπει να μας κάνει να συγκεντρωθούμε και να το προσέξουμε. Για μεγάλο χρονικό διάστημα, οι ξένοι πίστευαν ότι μια κινεζική στρατιωτική επέμβαση στην Ταϊβάν ήταν απίθανη - ότι η Κίνα είχε τον χρόνο με το μέρος της. Η σημερινή αδυναμία, η τεχνολογική καθυστέρηση και η γήρανση της κοινωνίας θα μπορούσαν να σημαίνουν το αντίθετο: Η αναμονή κάνει το έργο πιο δύσκολο.
Μπορούμε και πρέπει να ελπίζουμε ότι η Κίνα δεν θα αντισταθμίσει τις αδυναμίες της με έναν εθνικιστικό, επιθετικό τρόπο. Αλλά η ελπίδα δεν είναι στρατηγική. Οι Ασιάτες γείτονες και όλα τα δυτικά έθνη πρέπει να προετοιμαστούν για το χειρότερο αντί για ρόδινα σενάρια. Το μάθημα από την εισβολή στην Ουκρανία είναι ότι μερικές φορές υπάρχει μεγαλύτερος κίνδυνος από μια αδύναμη υπερδύναμη παρά από μια ισχυρή.
Πηγή : «Neuen Zürcher Zeitung» nzz.ch
.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Γηξκ.